Από τις Κυκλάδες ως την Β. Τουρκία …
και από τη Θεσσαλία ως την Αλγερία …
Νομίζω ότι αυτό είναι και το «Μαρσάκι» της Κάτω Καρπάθου. Το «Μαρσάκι» (που δεν το έχουν για γαμήλιο) είναι ένας σκοπός της λύρας, εντελώς ακατάλληλος για λύρα όμως, και επομένως προσαρμοσμένος κατά τρόπο που τον κάνει εντελώς αγνώριστο. Δεν έχει ούτε νότα που να θυμίζει το κυκλαδίτικο γαμήλιο, μοιάζει όμως με ορισμένες από τις πιο εξωτικές παραλλαγές που ακούμε σ’ αυτό το βίντεο και στο παλιότερο αντίστοιχο του Romeikos2. Αυτό, συν ο τίτλος (αφού δεν είναι γαμήλιο, γιατί «Μαρσάκι»;), συν κάτι αόριστες αφηγήσεις ότι το έφερε κάποιος λυριστής από την Περσία που δούλευε μετανάστης, με κάνουν να πιστεύω ότι πρόκειται για παραφυάδα του ίδιου κορμού.
Είναι ο ίδιος σκοπός Περικλή, αυτός που γυριζει σε τσακιστες μαντιναδες. Και στη Κάσο το παίζουν, αλλά αλλιώς αμα θυμαμαι καλα.
Το τραγούδι λεγεται Cizayer, απο την Αλγερία, αλλα ηρθε απο την Τουρκία στην Ελλάδα.
Οι καρπαθιοι… το εκαναν οπως περιγραφεις. Αγνωριστο…και ακατάλληλο για λυρα. Αλλα τους αρεσει και το παιζουν τακτικά. Και απο καρπαθικο βιολι που το ακουσα, παλι ετσι το παίζουν.
Ο σκοπός παίζεται και στη Γαράσαρη του Πόντου ως γαμήλιος με το όνομα “Τσεζαΐρι”. Cezayir είναι μια πόλη της Αλγερίας, σύμφωνα με τα όσα λέει το βίντεο του Σπηλιάκου.
Το κυριότερο μέρος του σκοπού παίζεται στις πολύ ψηλές νότες της λύρας, πολύ πέρα από την πρώτη «θέση» όπου παίζεται το 95% του ρεπερτορίου. Τέτοιες θέσεις, πέρα από την αντικειμενική δυσκολία που παρουσιάζουν, επιπλέον οι Καρπάθιοι ως επί το πλείστον δεν τις έχουν εξασκήσει κιόλας. (Όπως και κανείς άλλος, μόνο στις πολίτικες λύρες και στις τύπου Ρος ακούς τακτικά οργανοπαίχτες με πλήρη έλεγχο των ψηλών θέσεων.) Το αποτέλεσμα είναι αρκετά συχνά μια μουντζούρα με ακαθόριστες νότες και ένα σωρό γκλισάντα.
Θεωρητικά, ένας βιολιτζής μπορεί να το παίξει πολύ πιο καθαρά. Αλλά αν τον σκοπό τον έχει ακούσει μόνο από τους λυράρηδες γύρω του, πώς να το παίξει καθαρά; (Πάλι, δεν ξέρω, ίσως και να γίνεται. Δεν το έχω ακούσει από βιολί.)
(Πάλι, δεν ξέρω, ίσως και να γίνεται. Δεν το έχω ακούσει από βιολί.)