Το αρζάν...

Ύστερα από προσεκτική ακρόαση του “αρζάν” συνειδητοποίησα πως η πλέον διαδεδομένη εκτέλεση αυτού του τραγουδιού έχει υποστεί ηχητικό μοντάζ.

Για του λόγου το αληθές, δείτε αυτό: http://www.youtube.com/watch?v=_Au3fTQlWCs (μονταρισμένο)

και ύστερα συγκρίνετέ το με αυτό: http://www.youtube.com/watch?v=pWTyGqMIWQg (αμοντάριστο)

Η αλλοίωση στην μονταρισμένη εκδοχή αφορά τα πρώτα 4 δευτερόλεπτα της εισαγωγής καθώς και το σημείο από το 2:50 μέχρι το τέλος. Δεν ξέρω ποιος ευθύνεται γι’ αυτό το άκομψο μοντάζ (για να μην πω τίποτα πιο βαρύ), ούτε μου είναι δύσκολο να φανταστώ ότι ο δίσκος από τον οποίο προήλθε η ψηφιακή καταγραφή είχε πιθανότατα πρόβλημα και δεν έπαιζε την αρχή και το τέλος του τραγουδιού αλλά βρε αδερφέ, βάλε μια σημείωση ότι έχεις επέμβει στο αρχείο. Θα μπορούσα να γράψω χίλια-δυο πράγματα για τη σπουδαιότητα της σωστής καταγραφής οποιουδήποτε ντοκουμέντου αλλά νομίζω ότι είναι αυτονόητα σε όλους.

Γενικά μιλώντας, επειδή έχω παρατηρήσει και άλλες αυθαιρεσίες σε ψηφιοποιημένα τραγούδια, θα ήθελα να απευθυνθώ σε όσους κάνουν τέτοια εργασία. Ξέρω ότι είναι χρονοβόρα υπόθεση κι από μένα χίλια μπράβο για την υπομονή και την επιμονή στη “διαιώνιση” του λαϊκού τραγουδιού αλλά χαλαρώστε λίγο με τις επεμβάσεις. Αν κάποιος δεν έχει τα κατάλληλα εργαλεία και κυρίως τις κατάλληλες γνώσεις δεν πρέπει να αλλοιώνει με καταστροφικό τρόπο την αρχική καταγραφή. Το να έχουμε στην κατοχή μας ένα ελεύθερο λογισμικό που κατεβάσαμε από το διαδίκτυο και υποτίθεται διορθώνει σωστά ταχύτητα και τονικό ύψος της ηχογράφησης δεν μας κάνει αυτόματα ειδικούς σε αυτή την εργασία.

Η λίστα με τις αλλοιώσεις είναι μεγάλη: προσθήκη fade in και fade out, μετατροπή από mono σε stereo, επέμβαση στο φάσμα των συχνοτήτων (equalization), αποθορυβοποίηση, προσθήκη reverb και ίσως άλλα που μου διαφεύγουν αυτή τη στιγμή. Ειδικά για την αποθορυβοποίηση και την αλλαγή ταχύτητας/τονικού ύψους να σημειώσω πως έχουν αναπτυχθεί ιδιαίτερα λογισμικά με σύνθετους αλγόριθμους ακριβώς επειδή η κάθε μια εργασία έχει πολλαπλές παραμέτρους που πρέπει να ληφθούν υπόψη.

Το λυπηρό είναι ότι πολλοί καταφεύγουν σε τέτοιες εργασίες “βελτίωσης” της αρχικής ηχογράφησης χωρίς να είναι σε θέση να αντιληφθούν τις ηχητικές αλλοιώσεις που προκαλούν καθιστώντας και εμάς τους υπόλοιπους, που δεν έχουμε το πρωτογενές αρχείο ως μέτρο σύγκρισης, αποδέκτες ενός κατώτερου ή και παραπλανητικού ηχητικού αποτελέσματος.

μα για το αρζάν τα κάνουν όλα… για να πουληθεί καλύτερα η επανέκδοση (δήθεν “καθαρό” για το “ευρύ” κοινό), για να ξαναεκδίδουν κάθε τόσο τις ίδιες πλάκες “λίγο πιο καθαρά”, για να μην έχει κανείς το πλήρες μεταγραμμένο ηχητικό υλικό και να κρατάει την αξία της η πλάκα…
δεν μιλάω για εκδόσεις που κάνανε ό,τι καλύτερο μπορούσανε στην εποχή τους, και μπορεί κάποια στιγμή να ξεπεραστούνε και να αξίζει τον κόπο μια νέα ψηφιοποίηση, μιλάμε για εμφανώς πετσοκομμένα και επεξεργασμένα αρχεία.

Επαναφέρω το θέμα των μονταρισμένων τραγουδιών με δύο ακόμη περιπτώσεις:

Γιατί να κάθεσαι να λες (μονταρισμένο) | Γιατί να κάθεσαι να λες (αυθεντικό)

Το καναρίνι (μονταρισμένο) | Το καναρίνι (αυθεντικό)

Στο “Γιατί να κάθεσαι να λες” η αυθεντική εισαγωγή έχει αντικατασταθεί με αυτήν που ακούγεται στην επανάληψη (μετά το πρώτο κουπλέ). Αυτό που με παραξενεύει είναι ότι σύμφωνα με την περιγραφή του πρώτου βίντεο, η εκδοχή αυτή προέρχεται από ανατύπωση της Odeon του 1949. Δηλαδή τι; Η εταιρεία έκανε μοντάζ πριν το επανακυκλοφορήσει; Πολύ παράξενο δεν είναι, ρε παιδιά; Με τι τεχνικά μέσα μπόρεσε και το έκανε εν έτει 1949 και κυρίως γιατί; Επίσης, το 1949 η λογοκρισία άφησε να κυκλοφορήσει τραγούδι για μαύρο και λουλάδες; Μήπως τελικά αυτή η ανατύπωση δεν υπήρξε ποτέ;

Στο “Καναρίνι” το μοντάζ είναι λιγότερο προφανές. Το σημείο μεταξύ 0:19 και 0:23 (περίπου) είναι αντιγραφή του 0:25 με 0:29 (επίσης στο περίπου). Γι’ αυτό η Ρόζα “ακούγεται” να λέει δύο φορές το ίδιο πράγμα στο ίδιο σημείο, κάτι που είχε σχολιαστεί και εδώ.

Να διευκρινίσω ότι οι επιλογές των βίντεο από τα συγκεκριμένα κανάλια είναι τυχαία. Δεν έχω κάτι με τους ανεβάστορες. Προφανώς και δεν ήξεραν ότι είναι μονταρισμένα τα τραγούδια όταν τα ανέβαζαν.

Και για να απαντήσω και στο φίλο Νικόλα, αν και ετεροχρονισμένα. Δεν νομίζω ότι οι αλλοιώσεις που ακούμε είναι για το χρήμα. Τα μοντάζ πιθανότατα έγιναν για να σωθεί ηχητικό από σπασμένο ή προβληματικό δίσκο. Οι υπόλοιπες αλλοιώσεις που περιέγραψα στην πρώτη δημοσίευση έγιναν και γίνονται, κατ’ εμέ, από άγνοια. Όπως και να έχει, η αποσιώπηση των αλλοιώσεων είναι που δημιουργεί πρόβλημα. Άλλωστε, υπάρχουν περιπτώσεις όπου ο άλλος το λέει ξεκάθαρα: κύριε, για να σώσω το ηχητικό έκανα αυτό κι αυτό. Και όλα καλά.

Για να μην ανοίγω καινούριο θέμα, έγραψα εδώ. Να κάνει παρέα το Καναρίνι στο Αρζάν. Αν θέλουν οι συντονιστές ας μετονομάσουν το θέμα, π.χ. “Αλλοιώσεις ηχητικών”, “Μοντάζ σε τραγούδια” ή ό,τι νομίζουν καταλληλότερο.