Σωτήρης Στασινόπουλος

Στίχοι & Τραγούδια
2

Κάπου έχω βρεί αυτό. Δεν θυμάμαι που.
Επειδή δεν ανεβαίνει σαν συννημένο στο γράφω εδώ

ΣΩΤΗΡΗΣ ΣΤΑΣΙΝΟΠΟΥΛΟΣ

«Καραβιές κάθε μέρα από ανθρώπους φτωχούς, από ελληνόπαιδα μικρά, από κορίτσια νέα, από αδελφάδες, από γυναίκες κι από γέρους ακόμη, αφήνουν τη δύστυχη πατρίδα μας ζητούντες στη μαύρη ξενιτιά το ψωμί τους, την ασφάλειά τους, την ησυχίας τους». Αυτά διαβάζουμε, ανάμεσα σ’ άλλα, στην εφημερίδα «Φρουρός» της Καλαμάτας, στις 19 Μαρτίου 1909.

Από το 1896 ως το 1921 οι Έλληνες που αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν στην Αμερική υπολογίζονται κοντά στους 420.000. Ανάμεσά τους και ο μοναδικός, μετέπειτα, τραγουδιστής δημοτικών τραγουδιών στην Αμερική, Σωτήρης Στασινόπουλος, που γεννήθηκε το 1880 στη Στρέζοβα(σήμερα Δάφνη) της περιοχής Ντάρα Αχαΐας, κοντά στα Καλάβρυτα, όπου ακόμα τον αποκαλούν με τα παρατσούκλια του: Σκέντζος ή Χαρδαβέλλας. Ο μόνος συγγενής του που ζει ακόμα στο χωριό του είναι ένας ξάδερφός του(τώρα 80 χρονώ). Στην προσπάθειά μου να βρω κάποια στοιχεία και φωτογραφίες του Στασινόπουλου, τον επισκέφτηκα τον χειμώνα του 1996. δεν πήρα απολύτως τίποτα, εκτός από ένα δάκρυ και μια σπασμένη φωνή του γέροντα, που μου τα χάρισε μόλις τον ρώτησα αν του άρεσε η φωνή του Σωτήρη.

Ο Σωτήρης Στασινόπουλος πήγε στην Αμερική λίγο μετά το 1900. Την πρώτη του ηχογράφηση την έκανε το 1921. Ήταν το κλέφτικο «Δροσούλα» που λίγο αργότερα επανεκδόθηκε μαζί με το «Τα πρόβατα βελάζουνε». Ήταν από τους πρώτους που μπήκαν στη δισκογραφία της Αμερικής. Από το 1921 ως το 1929 ηχογράφησε στην Αμερική 97 δημοτικά τραγούδια(κλέφτικα, συρτά, τσάμικα και καλαματιανά), ένα ζεϊμπέκικο(Αποφάσισα να γίνω στην Αγιά Σοφιά κουμπές) και ένα Σμυρναίικο Μπάλλο, για λογαριασμό των εταιρειών COLUMBIA, VICTOR και OKEH.

Στην Αμερική συνεργάστηκε με μοναδικούς οργανοπαίχτες που άφησαν εποχή. Με τον Νίκο Σουλεϊμάνη(κλαρίνο), με τον Γιάννη Κυριακάτη(κλαρίνο), τον Αθανάσιο Βρούβα(κλαρίνο), τον Νίκο Ρέλλια(κλαρίνο), τον Γιάννη Μακεδόνα(κλαρίνο), τον Κώστα Γκαντίνη(κλαρίνο) και Λουί Ρασσιά(σαντούρι). Ο ίδιος έπαιζε λαούτο. Ήταν μεγάλη η αγάπη του για τα δημοτικά τραγούδια. Αυτό φαίνεται και από την έκδοση του βιβλίου του «Αθάνατα Ελληνικά Ηρωικά Τραγούδια»(Νέα Υόρκη 1944), που ευγενικά μου έδωσε ο ελληνοαμερικάνος μουσικολόγος Σωτήρης Τσιάνης. Παρακάτω είναι μερικά ποιήματα-τραγούδια της εποχής γραμμένα από τον ίδιο, όπου φαίνεται ότι τον καλούσαν να τραγουδήσει όλες οι κοινότητες Ελλήνων μεταναστών σε διάφορες πόλεις της Αμερικής.

ΠΕΡΙΟΔΕΙΑ ΣΤΑΣΙΝΟΠΟΥΛΟΥ ΕΙΣ ΚΑΝΑΔΑ

Ήρθα εδώ στον Καναδά, για μια περιοδεία
κι ηύρα όλους τους φίλους μου εν άκρα ησυχία.

Οι φίλοι μου με είδανε, κι όλοι ευχαριστηθήκαν,
Με προθυμία τρέξαν, και με περιποιηθήκαν.

Ο πρώτος που αντάμωσα, ήταν ο Σκολαρίνος,
Και παλαιός μου φίλος.

Σωτήρο καλώς ώρισες εδώ στη Μοντρεάλη
πές μου πώς τα πέρασες, πότε θαρθούν οι άλλοι;
Οι άλλοι θαρθούν αύριο, θαρθούνε με το τραίνο,
Κι εγώ θα πάω στο σταθμό, δια να τους περιμένω.

-Έλα Σωτήρο, εδώ μαζύ, κάτσε να τραγουδήσης,
Γιατί σ’ επεθυμήσαμε τόσον καιρό που λείπεις.

Να ειπής τραγούδια κλέφτικα, και παραπονεμένα.
Γιατί πολλά μας ηύρανε εις τα σαρανταένα.

Να ειπής κι ένα της ξενητειάς, Σωτήρο, μερακλή μου,
-Τι η ξενητειά μ’ εγέλασε, κι έφθειρε το κορμί μου.

Μερικά αναφέρονται στον πόλεμο του 1940.

Σωτήρο, τ’ είσαι σκεπτικός, και παραπονεμένος,
σε όλους τώρα φαίνεσαι πολύ βαλαντωμένος!

-Παιδιά, σαν μ’ ερωτήσατε, θα σας τα’ ομολογήσω
Έφυγα α’ την πατρίδα μας, και δεν επήγα πίσω!

Ήρθα μακρυά στην ξενητειά, μόνο για δυο χρόνια,
Κι η ξενητειά μ’ εγέλασε, μ’ εκράτησεν αιώνια.

Εβγήκα στην Αμερική, εις τα μισά τα’ Απρίλη,
Κι μ’ εδέχθηκαν γκαρδιακά, οι συγγενείς και φίλοι.

-Σωτήρο, καλώς ώρισες, εδώ σ’ αυτή τη χώρα,
Πως ήταν και πως τώπαθες και μας επισκέφθης τώρα.

-Ήρθα κι εγώ εδώ με σας, μαζύ σας για να ζήσω,
Να τραγουδήσω κλέφτικα και σας ευχαριστήσω.

Να τραγουδήσω κλέφτικα, και παραπονεμένα,
Γιατί πολλά επάθαμε, εις τα Σαρανταένα.

Ο Σωτήρης Στασινόπουλος πέθανε το 1960 στην Αμερική. Μοναδικό φαινόμενο τραγουδιστή. Ο τρόπος και έκφρασή του δεν έχει ταίρι. Εκείνο όμως που μας καταπλήσει είναι η έκταση της φωνής του. Όσοι τραγουδούν γνωρίζουν τι δύσκολο είναι να τραγουδάς το φωνήεν ι στην ψηλότερή σου νότα. Όλοι βάζουμε τους στιχουργούς ν’ αλλάξουν τη λέξη και να βάλουν το φωνήεν α στην ψηλότερη νότα που έχουμε να τραγουδήσουμε. Ετούτος δω τραγουδάει το ι στη νότα κόντρα Re και τρελαίνεσαι με την ευκολία του, τη σταθερότητα και εκφραστική του δύναμη(Βλέπε «Δε στο ‘πα Γιώργη μ’ μια και δυο»).

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΗ ΣΤΑΣΙΝΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΙΣ ΗΠΑ 1921-1929

  1. Γρίβας (τσάμικος) VICTOR 73134/07-09-1921
  2. Μπαρμπανικόλας (τσάμικος) VICTOR 73134/07-09-1921
  3. Δροσούλα (κλέφτικο) VICTOR 73281/07-09-1921
  4. Τα πρόβατα βελάζουνε (κλέφτικο) VICTOR 73281/07-09-1921
  5. Κόβω μια κλάρα (τσάμικος) VICTOR 68600/05-10-1922
  6. Τρεις σταυραετοί (κλέφτικο) VICTOR 68600/05-10-1922
  7. Για έβγα μανούλα φώναξε (τσάμικος) VICTOR 68601/05-10-1922
  8. Γενήκαν τα γεννήματα (συρτός) VICTOR 68601/05-10-1922
  9. Ας παν να δουν τα μάτια μου (καλαματιανός) VICTOR 68608/21-11-1922
  10. Απάνω πάει το νερό (τσάμικος) VICTOR 68608/21-11-1922
  11. Με γέλασε μια χαραυγή (κλέφτικο) VICTOR 68613/21-11-1922
  12. Κλαίγε με μάνα (κλέφτικο) VICTOR 68613/21-11-1922
  13. Στης Αρκαδιάς τον πλάτανο (τσάμικος) VICTOR 68652/26-10-1923
  14. Που να ΄βρω ‘γω βασιλικό (συρτός) VICTOR 68652/26-10-1923
  15. Βαστάτε Τούρκοι τα’ άλογα (κλέφτικο) VICTOR 68643/26-10-1923
  16. Λιούλιος-το Μανουσάκι (τσάμικος) VICTOR 68643/26-10-1923
  17. Πες’ μου ποια μάνα (τσάμικος) COLUMBIA E5279,11593/1923
  18. Βασίλω αρχόντισσα (κλέφτικο) COLUMBIA E5279,11593/1923
  19. Ούλα τα πουλάκια (συρτός) COLUMBIA 56003F,11521/1923
  20. Λαλιωτοπούλα (τσάμικος) COLUMBIA 56003F,11521/1923
  21. Κάτω στον κάμπο τον πλατύ (καλαματιανός) OKEH 82501/11-09-1924
  22. Στο είπα περδικούλα μου (τσάμικος) OKEH 82501/11-09-1924
  23. Μάνα με τα πολλά παιδιά(δημώδες) OKEH 82502/11-09-1924
  24. Μπάτε κορίτσια στο χορό (συρτός) OKEH 825012/11-09-1924
  25. Καλαματιανός VICTOR 68675/29-09-1924
  26. Ένα τραπέζι (κλέφτικο) VICTOR 68675/29-09-1924
  27. Τι έχεις καημένε πλάτανε (τσάμικος) VICTOR 68679/29-09-1924
  28. Παιδιά μ’ γιατ’ είστε ανάλαγα (τσάμικος) VICTOR 68679/29-09-1924
  29. Το παπάκι (καλαματιανός) OKEH 82503/10-10-1924
  30. Τώρα τα πουλιά (κλέφτικο) OKEH 82503/10-10-1924
  31. Ξύπνα καημένη Αναστασιά (κλέφτικο) (σύνθεση Σωτήρη Στασινόπουλου)
    OKEH 82504/10-10-1924 & COLUMBIA 56257F/10-10-1924
  32. Στα Σάλωνα(τσάμικος) OKEH 82504/10-10-1924 & COLUMBIA
    56257F/10-10-1924
  33. Του Κίτσου η μάνα(συρτός) VICTOR 68688/17-02-1925
  34. Οδυσσέα Ανδρούτσο(κλέφτικο) VICTOR 68688/17-02-1925
  35. Τουτ’ η γης μου Γιώργαινα (τσάμικος) VICTOR 68694/17-02-1925
  36. Μ’ αγαπάς Γαρουφαλιά μου (συρτός) VICTOR 68694/17-02-1925
  37. Λειβαδιά (κλέφτικο) OKEH 82505/17-02-1925
  38. Απόψε δεν επλάγιασα (συρτός) OKEH 82505/17-02-1925
  39. Και μια φορά (συρτός) OKEH 82506/17-02-1925
  40. Συννέφιασε (τσάμικος) OKEH 82506/17-02-1925
  41. Με γέλασε ένα Δημαρχόπουλο (καλαματιανός) COLUMBIA 56018F,
    11525/05-04-1925
  42. Βασίλης Τσέλιος (κλέφτικο) COLUMBIA 56018F,11525/05-04-1925
  43. Ανέβηκα στον Έλυμπο (τσάμικος) COLUMBIA 56020F,11522/05-04-1925
  44. Τζάνε μ’ ποταμέ μου (καλαματιανός) COLUMBIA 56020F,11522/05-04-
    1925
  45. Καλώς τηνε τη λυγερή (τσάμικος) COLUMBIA 56028F,11571/05-04-1925
  46. Έχε γειά καϋμένε κόσμε (καλαματιανός) COLUMBIA 56028F,11571/05-
    04-1925
  47. Γιαρούμπι-Γιαρούμπι (συρτός) COLUMBIA 56029F,11572/05-04-1925
  48. Ένα πουλί ροβόλαγε (κλέφτικο) COLUMBIA 56029F,11572/05-04-1925
  49. Απάνω στην τριανταφυλλιά (τσάμικος) VICTOR 68745Χ-35015/04-02-
    1926
  50. Κάξα καρακάξα (συρτός) VICTOR 68745Χ-35015/04-02-1926
  51. Λάμπουν τα χιόνια στα βουνά (κλέφτικο) VICTOR 68739/04-02-1926
  52. Στην κεντημένη σου ποδιά(συρτός) VICTOR 68739/04-02-1926
  53. Σήμερα μη μου κρένετε(τσάμικος) VICTOR 68782/29-09-1926
  54. Βάτους κι αγκάθια πάτησα (συρτός) VICTOR 68782/29-09-1926
  55. Τρεις αντρειωμένοι εβούλησαν (κλέφτικο) VICTOR 68773/29-09-1926
  56. Μπαίνω μέσ’ τ’ αμπέλι (καλαματιανός) VICTOR 68773/29-09-1926
  57. Πολλές νυχτιές περπάτησα (τσάμικος) VICTOR 68801/19-11-1926
  58. Δεν πρέπει εγώ να χαίρουμαι (κλέφτικο) VICTOR 68801/19-11-1926
  59. Μας έκλεψαν τη δασκάλα (συρτός) VICTOR 68794/19-11-1926
  60. Δυόσμε μου και βασιλικέ μου (συρτός) VICTOR 68794/19-11-1926
  61. Τριτσιμπίδας και Μαργιωρή (τσάμικος) COLUMBIA 56045F,11603/25-11-
    1926
  62. Ετούτα είναι βάσανα (συρτός) COLUMBIA 56045F,11603/25-11-1926
  63. Ποιο είν’ τ’ αηδόνι που λαλεί (συρτός) COLUMBIA 56062F,11611/25-11-
    1926
  64. Ποια σκύλα μάνα (κλέφτικο) COLUMBIA 56062F,11611/25-11-1926
  65. Μαλάμω (συρτός) COLUMBIA 56048F,11554/25-11-1926
  66. Δεν στο ’πα Γιώργη μ’ μια και δυο (κλέφτικο) COLUMBIA
    56048F,11554/25-11-1926
  67. Ποιος είναι πράσινο δεντρί (τσάμικος) VICTOR 68843/28-02-1927
  68. Η τράτα (συρτός) VICTOR 68843/28-02-1927
  69. Τρικαλινή μου πέρδικα (τσάμικος) VICTOR 68810/23-03-1927
  70. Στης ακρίβειας τον καιρό (συρτός) VICTOR 68810/23-03-1927
  71. Για ιδές το το Μαργιόλικο (τσάμικος) COLUMBIA 56078F,11625/10-06-
    1927
  72. Γιαννούλα Τριπολιτσιώτισσα (καλαματιανός) COLUMBIA 56078F,
    11625/10-06-1927
  73. Κακαράπης και Νταβέλης (τσάμικος) COLUMBIA 56068F,11617/10-06-
    1927
  74. Μάνα μου ψες το βράδυ (συρτός) COLUMBIA 56068F,11617/10-06-1927
  75. Απεφάσισα να γίνω(ζεϊμπέκικο) VICTOR 68878/12-08-1927
  76. Σμυρναίϊκος μπάλος VICTOR 68878/12-08-1927
  77. Μάνα μου τα ντέρτια μου (συρτός) VICTOR 68922/12-08-1927
  78. Ο Σκαλτσοδήμος στον Έλατο (κλέφτικο) VICTOR 68922/12-08-1927
  79. Εγώ ’μαι ενός ψαρά παιδί (συρτός) VICTOR 68979/12-08-1927
    (Στην άλλη πλευρά, ένα χασάπικο που παίζεται από σόλο γκάϊντα)
  80. Στην Πάτρα μεσ’ τον καφενέ (καλαματιανός) COLUMBIA 56090F,
    11654/10-12-1927
  81. Να χαμηλώναν τα βουνά (τσάμικος) COLUMBIA 56090F,11654/10-12-
    1927
  82. Μαγουλιανίτισσα (συρτός) COLUMBIA 56091F,11655/10-12-1927
  83. Ο κόρακας (κλέφτικο) COLUMBIA 56091F,11655/10-12-1927
  84. Το κλήμα Μάρω πο’ χεις στην αυλή (συρτός) COLUMBIA 56111F,
    11728/10-12-1927
  85. Κολοκοτρώνης φώναξε (τσάμικος) COLUMBIA 56111F,11728/10-12-
    1927
  86. Φώτα το φεγγαράκι μου (συρτός) VICTOR 59091/23-05-1928
  87. Κάτω στο βάλτο στο λιβάδι (τσάμικος) VICTOR 59091/23-05-1928
  88. Χορέψτε κορίτσια στο χορό (συρτός) VICTOR 58005/23-05-1928
  89. Μάνα με μικροπάντρεψες (κλέφτικο) VICTOR 58005/23-05-1928
  90. Γρίβας (τσάμικος) VICTOR 58036/05-11-1928
  91. Τρία πουλάκια (κλέφτικο) VICTOR 58036/05-11-1928
  92. Δασκάλα (συρτός) VICTOR 58039/05-11-1928
  93. Τα πρόβατα βελάζουνε (κλέφτικο) VICTOR 58039/05-11-1928
  94. Μεσ’ του Κοσμά τον πλάτανο OKEH 82527/16-01-1929
  95. Σαράντα παλικάρια (δημώδες) OKEH 82527/16-01-1929
  96. Ενύχτωσε και ποιόν θα ιδώ (κλέφτικο) OKEH 82532/16-01-1929 &
    COLUMBIA 56273F/16-01-1929
  97. Βλάχα πάει στο παζάρι (καλαματιανός) OKEH 82532/16-01-1929 &
    COLUMBIA 56273F/16-01-1929
  98. Ποτές μου δεν εμάλωσα OKEH 82530/16-01-1929
  99. Στα Γιάννενα στα Βέρβαινα (συρτός) OKEH 82530/16-01-1929

Το παραπάνω κείμενο προέρχεται από το βιβλιαράκι που συνοδεύει το CD “Ο Σωτήρης Στασινόπουλος τραγουδά δημοτικά τραγούδια» της FM Records και είναι γραμμένο από τον Θανάση Μωραΐτη.