Αγαπητοί φίλοι, Έχω μελετήσει με μεγάλο ενδιαφέρον παλαιότερα postings στο forum σχετιζόμενα με τη Βυζαντινή Μουσική και θαύμασα αρκετούς από εσάς, ιδίως τον κ. Παπαιωάννου για τις γνώσεις τους γύρω από το αντικείμενο Β.Μ.). Τυγχάνει να είμαι και εγώ διπλωματούχος Β.Μ. και θα ήθελα να αναφέρω τις διαφωνίες μου σε ορισμένα θέματα οι οποίες βασικά πηγάζουν από τη διαφoρετική Θεωρητική παράδοση της Β.Μ. όπως διδάσκετε από την επίσημη σχολή της Εκκλησίας της Κύπρου και η οποία σήμερα είναι η Σχολή Βυζαντινής Μουσικής ΜΑΚΑΡΙΟΣ Ο Γ΄, που ιδρύθηκε από τον δάσκαλο μου, ʼρχοντα Πρωτοψάλτη της Εκκλησίας της Κύπρου, τον κ. Θεόδουλο Καλλίνικο ο οποίος παρεμπιπτόντως διανύει το 100 του έτος και εξακολουθεί να ψάλλει γεμάτος ζωντάνια με την επιβλητική και γλυκύτατη φωνή του. Φέτος συμπληρώνει 89 χρόνια στο ψαλτήρι.
Να μου επιτρέψετε να μακρηγορήσω λίγο καθότι θεωρώ χρήσιμο τα μέλη του forum να διαβάσουν και την άλλη άποψη περισσότερο σαν εγκυκλοπαιδική γνώση δηλ. να έχετε υπόψιν σας π.χ. ότι ο τάδε θεωρητικός υποστηρίζει την τάδε άποψη.
Σε κάποιο posting δεν θυμάμαι ακριβώς πιο και από ποιόν αναφέρθηκε, υποστηρίχθηκε ότι η συννεφιασμένη Κυριακή είναι βασισμένη σε κλίμακα της Β.Μ. ισχυρισμό που αντέκρουσαν άλλα μέλη του forum. Εγώ λεω ανεπιφύλακτα ότι η συννεφιασμένη Κυριακή γράφτηκε στην εναρμόνιον κλίμακα και εξηγούμαι: Σύμφωνα με το “Μέγα θεωρητικό της Βυζαντινής Μουσικής” του Θεόδουλου Καλλίνικου οι κλίμακες της Βυζαντινής Μουσικής έχουν ως ακολούθως.
ΔΙΑΤΟΝΙΚΗ ΚΛΙΜΑΚΑ:ΠΑ 9 ΒΟΥ 9 ΓΑ 12 ΔΗ 12 ΚΕ 9 ΖΩ 9 ΝΗ 12 ΠΑ΄
ΕΝΑΡΜΟΝΙΟΣ ΚΛ.: ΠΑ 12 ΒΟΥ 6 /ΓΑ 12 ΔΗ 12 ΚΕ 6 ΖΩ 12 ΝΗ 12 ΠΑ 12 ΒΟΥ 12 ΓΑ
ΣΥΝΤΟΝΟΣ ΧΡΩΜΑΤΙΚΗ ΚΛ.: ΠΑ 6 ΒΟΥ 18 ΓΑ 6 ΔΗ 12 ΚΕ 6 ΖΩ 18 ΝΗ 6 ΠΑ΄
ΜΑΛΑΚΗ ΧΡΩΜΑΤΙΚΗ ΚΛ.: ΝΗ 9 ΠΑ 12 ΒΟΥ 9 ΓΑ 12 ΔΗ 9 ΚΕ 12 ΖΩ 9 ΝΗ΄
Δυστυχώς έχω πρόβλημα με το scanner μου και δεν μπόρεσα να παραθέσω τα σχεδιαγράμματα.
Τώρα πριν προχωρήσω περαιτέρω στα επιχειρήματα μου θα εξηγήσω που στηρίχθηκε ο κ. Καλλίνικος για τον καθορισμό των αποστάσεων των φθόγγων μεταξύ τους (μόρια), ερώτημα το οποίο υπέβαλα και εγώ στον ίδιο και παραθέτω την απάντηση:
H B.M. στην Κύπρο διατηρήθηκε δια μέσου των αιώνων και έφθασε μέχρι τις μέρες μας, δια ζώσης φωνής δηλ από δάσκαλο σε μαθητή δίχως την παρουσία Θεωρητικών βιβλίων. Η πορεία αυτή κράτησε μέχρι περίπου τα μέσα του 19ου αιώνα. Όταν εισήχθη το νέο σύστημα από τους 3 μεταρρυθμιστές, Γρηγόριο Λευίτη, Χρύσανθο Μητροπολίτη Προύσης και Χουρμούζιο Χαρτοφύλακα η γνώση σχετικά με το νέο σύστημα μεταφέρθηκε στην Κύπρο από τον Αρχιμανδρίτη Ιωσήφ Κυκκώτη ο οποίος φοίτησε και έμαθε το νέο σύστημα στην Κων/πολη. Το παλιό ύφος κρατήθηκε αναλλοίωτο, πράγμα το οποίο δεν συνέβη και στην Κων/πολη όπου όπως πολλοί υποστηρίζουν μεταξύ των οποίων και ο μουσικολόγος Κωνσταντίνος Ψάχος, οι μετά την διαδοχήν του Κωνσταντίνου Πρωτοψάλτου, υπό του Ιωάννου Νεοχωρίτου (1866) Πρωτοψάλται παρεξέκλιναν από το πανάρχαιο εκκλησιαστικό σεμνό Πατριαρχικό ύφος.
Πριν από τον Θ. Καλλίνικο ο δάσκαλος του, Α.Π.Κύπρου Χουρμούζιος ο Κύπριος και πριν από αυτόν οι Κλεάνθης Μεσολογγίτης και Οικονόμος Χαράλαμπος με βάση το Μονόχορδο καθόρισαν τα διαστήματα των διαφόρων κλιμάκων ως ανωτέρω πράγμα που επιβεβαίωσε και ο ίδιος ο Καλλίνικος χρησιμοποιώντας την ίδια μέθοδο (μονόχορδο). Στον Καθορισμό των κλιμάκων εκτός από τους ενδιατρίψαντες συμφώνησαν και πολλοί επιφανείς ψάλτες που κατείχαν την παράδοση.
ʼρα λοιπόν σύμφωνα με το θεωρητικόν του Καλλίνικου έχουμε μείζονες τόνους 12 μορίων, ελάσσονες τόνους 9 μορίων και ημιτόνια των 6 μορίων. Μικρότερες υποδιαιρέσεις των 3 μορίων προστίθενται η αφαιρούνται από τους φθόγγους με την χρήση των χρώων αλλά αυτό δεν είναι του παρόντος.
Όπως θα έχετε προσέξει στο σχεδιάγραμμα με τις κλίμακες στην Εναρμόνιον Κλίμακα με βάση τον φθόγγο ΓΑ έχουμε διαστήματα 12-12-6-12-12-12-6 μορίων δηλ. Τόνο-τόνο-ημιτόνιο-τόνο-τόνο-τόνο-ημιτόνιο, που είναι καθαρά ο δρόμος ματζόρε με βάση τον οποίο γράφτηκε η συννεφιασμένη Κυριακή.
Ακόμη το άλλο αξιοσημείωτο είναι η Σύντονος Χρωματική Κλίμακα με βάση τον πα δηλ την κλίμακα του πλαγίου δευτέρου Ήχου η «κλαμούρη» κατά του παλιούς ψάλτες από τη λέξη κλάμα, όπου έχουμε διαστήματα 6-18-6-12-6-18-6 μορίων δηλ ημιτόνιο-τριημιτόνιο-ημιτόνιο-τόνο-ημιτόνιο-τριημιτόνιο-ημιτόνιο που αντιστοιχεί καθαρά με το δρόμο χιτζασκιάρ της λαικής μας μουσικής.
Όλα αυτά τα γράφω, όχι για να ρθώ σε αντιπαράθεση με κάποιους η να προσπαθήσω να επιβάλω τη γνώμη ότι το σύστημα της Εκκλησίας της Κύπρου το οποίο διδάχτηκα είναι πιο σωστό από το δικό τους. Απλά ήθελα να σας πληροφορήσω σχετικά και έστω και αν δεν συμφωνείτε με αυτό τουλάχιστον να το έχετε υπόψιν σας. Κάτι όμως που θα ήθελα να επισημάνω είναι ότι εμείς οι Κύπριοι είμαστε γενικά συντηρητικός κόσμος και αυτός είναι και ο λόγος που διατηρήσαμε την Ελληνικότητα μας δια μέσου των αιώνων παρόλο που μέχρι πρότινος είμεθα υπόδουλοι στους διάφορους κατακτητές. Αυτό σαν επιχείρημα για την αυστηρή τήρηση της παράδοσης. Και ακόμα κάτι. Εμείς δεν δεχόμαστε σαν πρώτο φθόγγο τον νη. Δεν γίνετε να μπει το Η μπροστά από το Α. Το αλφαβητάρι δεν αλλάζει και όλα μπήκαν σε μια συγκεκριμένη σειρά για κάποιο συγκεκριμένο λόγο. Ευχαριστώ για την υπομονή σας.
Α.Π.