Σεμάι,Λόγκα,Γκαζέλ,Πεσρέβ...

Θα μπορούσε να μου εξηγήσει κάποιος τί δηλώνουν οι συγκεκριμένοι όροι;Όταν λέμε πχ Mahur Saz Semaiεννούμε ένα ορχηστρικό κομμάτι το οποίο έχει τα χαρακτηριστικά…;

Ζητάς μία ολόκληρη πραγματεία περί του τυπικού στις μουσικές φόρμες της ανατολικής μουσικής. Δεν νομίζω να υπάρχει κάτι τέτοιο στην ελληνική βιβλιογραφία. Σκόρπια, μπορείς να δείς κάποια πράγματα στο “Ρωμηοί συνθέτες της Πόλης” των Τσιαμούλη / Ερευνίδη, αλλά για να σου εξηγήσει κάποιος εδώ, χρειάζεται σελίδες ολόκληρες.

Γκαζέλ είναι ο αμανές.

Λόνγκα είναι νομίζω ένας ρυθμός. Σαν του χασαποσέρβικου (;;;).

Σαζ σεμάι είναι ένας συγκεκριμένος τύπος οργ. σύνθεσης αποτελούμενος από πέντε θέματα, ως εξής: Α-Τ-Β-Τ-Γ-Τ-Δ-Τ, όπου ΑΒΓΔ είναι οι ας πούμε στροφές (ονομάζονται χανέδες ή ελληνιστί οίκοι) και Τ (τεσλίμ) τό ρεφρέν. Είναι σ’ ένα συγκεκριμένο 10σημο ρυθμό, εκτός από το Δ που συνήθως αλάζει μέτρο.

Για το Πεσρέφ, που έχει ελληνοποιηθεί και ως Πεστρέφι, θα σε γελάσω και δεν το θέλω.

Όλα αυτά τα κομμάτια ονομάζονται πάντοτε από το μακάμι και το είδος, π.χ. Μαχούρ Σαζ σεμάι (όπως Σονάτα σε Ρε ελάσσονα), χωρίς ατομικούς τίτλους. Που σημαίνει ότι μπορεί να υπάρχουν πολλά Μαχούρ Σαζ σεμάγια, διαφορετικών συνθετών ή και του ίδιου.

Η λόγκα είναι πράγματι δίσημος και γρήγορης αγωγής ρυθμός, κυρίως μαυροθαλασσίτικος (Ρουμανία, Μολδαβία κλπ.) Τα σεμαγιά μπορεί (σπάνια) να έχουν ρυθμό 6σημο. Το πεσρέφι (η λέξη, περσική) σημαίνει περίπου “στροφή” και είναι οργανικό πάντα κομμάτι (ενώ τα σεμαγιά μπορεί να είναι είτε οργανικά είτε τραγουδιστικά και τα σαρκιά σχεδόν μόνο τραγουδιστικά).Το πεσρέφι είναι το πιό εξελιγμένο και δουλεμένο κομμάτι στην ακολουθία ενός φασίλ (ας το αποδόσουμε “συναυλία”) και παίζεται πρώτο. Έχει και αυτό χανέδες και τεσλίμι. Οι ρυθμοί του (ουσούλ) ξεκινάνε από το απλούστατο 4ρι και φτάνουν μέχρι 34σημο και (σπάνια) 68σημο. Ενα φασίλ περιλαμβάνει επίσης και τον μπεστέ, οργανική σύνθεση και αυτός, και τελειώνει με σαρκί (τραγούδι).

Το Μαχούρ πιθανόν να το έδωσες ως παράδειγμα αλλά καλό είναι να συμπληρωθεί.
Είναι γνωστότερο στην Ελλάδα και ως Τσαργκιά. Είναι πεντάχορδο που η φυσική τοποθέτηση του είναι στο νεβά Σόλ, Τ Τ Η Τ (στην πέμπτη του Ντο). Και από Ντο Ράστ να το πάρεις, βγαίνει το ίδιο πεντάχορδο, αλλά χρησιμοποιείται περισσότερο στο ψιλό Ντο, Γκερτνανιέ.

Ως σαζ σεμάι μια σύνθεση είναι πάντα οργανική· όταν εμφανίζεται με τραγούδι είναι απλά δύο κομμάτια μαζί, σεμάι και μπεστές. Στον οργανικό τύπο τού σαζ σεμάι, οι τρεις πρώτοι χανέδες είναι σε ρυθμό αξάκ σεμάι δηλαδή σε 10/8, και ο τελευταίος σε ρυθμό γιουρούκ σεμάι δηλαδή σε 6/8 ή 6/4 ή 3/8.
Το Μαχούρ και το Τσαργκιά είναι δύο εντελώς διαφορετικά μακάμια και δεν έχουν καμία απολύτως σχέση.

Αναφέρθηκα στο πεντάχορδο Μαχούρ και όχι στο μακάμ Μαχούρ, σωστά.
Και βέβαια είναι ξεχωριστό μακάμ, το Τσαργκιά. Πάντως, στο μακάμ Μαχούρ μπορεί στην ανιούσα να γίνει και Τσαργκιά κατά την ανάβαση προς το Νεβά.
Τα λέω σωστά?

Πολύ σωστά…

Πολύ σωστά τα διευκρινίζουν όλοι οι φίλοι παραπάνω
Στην πραγματικότητα όλα αυτά είναι σχήματα της Λόγιας Κλασικής Μουσικής της Πόλης αλλά και όλης της Ανατολικής μουσικής γενικότερα.
Οι όροι (Πεσρεφ, Σεμάι κλπ) συνήθως προέρχονται από Πέρσικες λέξεις, η Πέρσικη μουσική ήταν βασική επιρροή .
Συνήθως αναφέρεται και το μακάμ στο οποίο ειναι γραμμένη η σύνθεση (π.χ. Μαχούρ Σαζ Σεμάι , Ραστ Πεσρέφ)
Υπάρχουν καταγεγραμμένες τετοιες συνθέσεις ακόμα και πριν τον 16ο αιώνα.

Οι συνθέσεις αυτές μπορεί να φαίνονται βαρετές ή μονότονες, πάντως είναι ιδανικές για την αφομοίωση των μακάμ. Δεν υπάρχει καλύτερη μέθοδος για τα μακάμ, από το παίξιμο τέτοιων συνθέσεων όπου αποτυπώνεται όλη η ουσία του κάθε μακάμ.

Μερικά ωραία παραδείγματα :

Πεσρέφ (κατι σαν πρελούδιο για την δυτική μουσική) Σύνθεση του Βασιλάκη
http://www.youtube.com/watch?v=3iiorFYwrKk&feature=related

Σεμάι σε Μακάμ Μαχούρ του Νικολάκη

Λονγκα Νιχαβέντ

Γκαζέλ του Μπατζανού

http://www.youtube.com/watch?v=bo9kcZzRujA

Διάλεξα έλληνες συνθέτες ή έλληνες μουσικούς όχι για “εθνικούς” λόγους, απλά για να δείξω την κοινή μουσική διαδρομή . Έχουν πλάκα τα σχόλια που θα βρείτε σε πολλά βίντεο, όπου ελληνες και τούρκοι βρίζονται για την πατρότητα της μουσικής κλπ.