Τι να πω ρε ΚΚ, υποκλίνομαι… :110:
Και… μετά τη «στρατιωτική προετοιμασία» και την «κοινωνική πολιτική» του Μεταξά, ας πούμε και για την καθημερινότητα της εποχής, για να καταλάβουμε γιατί χαιρόταν ο κόσμος και χαμογελούσε…
Η χαρά οφειλόταν στο διορισμό του Μανιαδάκη στο υφυπουργείο δημόσιας ασφάλειας. Ο άνθρωπος αυτός είχε την ευθύνη της πολιτικής καταστολής κάθε «ανατρεπτικής» φωνής. Φρόντισε, λοιπόν, να υπογράψουν --όσο γινόταν πιο πολλοί -τις περίφημες «δηλώσεις μετανοίας», με τις οποίες αναιρούσαν τις επικίνδυνες για το έθνος ιδέες τους και ομολογούσαν πίστη στη δικτατορία.
Για να μην του παρασυρθούν από κακές παρέες και δεν υπογράψουν, καλού-κακού τους έβαλε σ΄ένα κελλί και τους κέρναγε καθημερινά σε 3 δόσεις, ένα πρωτότυπο ρόφημα, το ρετσινόλαδο. Το κακό είναι ότι δεν το πολυήθελαν και χρειάστηκε να τους το δίνουν με το ζόρι με αποτέλεσμα το κελλί να θυμίζει υπόνομο…
Πολλοί «αυτοκτόνησαν», τρελάθηκαν, έμειναν ανάπηροι ή έπαθαν φυματίωση. 5000 αρχικά οι πολιτικοί εξόριστοι, έφτασαν τους 2000, τόσοι τελικά άντεξαν, το ΄40, όταν ξέσπασε ο πόλεμος.
Όλα αυτά που επιμελώς αποσιωπούνται όλο και περισσότερο με το πέρασμα των χρόνων…
Ευχαριστώ,Ελένη και Κώστα, για ολες αυτες τις πληροφορίες.
Χρησιμότατη η υπενθύμιση της ιστοριας μας, ετσι για να μην ξεχνιομαστε.
Να προσθέσω στα λεγομενα σου, Ελένη, και τον παγο, πάνω στον οποίο καθονταν οι επικινδυνοι για τη δημοσια ασφάλεια, συμπατριωτες μας!.
Ο παγος ειχε τα ιδια αποτελεσματα με το ρετσινολαδο…
Το σχετικό ρεπορτάζ που για όλα τα παραπάνω θα το βρείτε στο:
http://www.enet.gr/online/online_fpage_text/dt=05.11.2006,id=73051852,87897164,93691340
ποιος φιλος του φορουμ γνωριζει να μας πει για την βαρβαρα του Τουντα που απαγορευτηκε επι Μεταξα και την περιβοητη δικη οπου οπως εχω ακουσει χιλιαδες κοσμος την παρακολουθησε σαν ενδειξη συμπαραστασης στον συνθετη και στον τοτε καλλιτεχνικο διευθυντη της columbiα. εκτος απο την αριστοφανικη σκωπτικη και κρυπτογραφικη διαθεση των στιχων του Τουντα που διασκεδαζε τον κοσμο και καυτηριαζε τον τροπο ζωης μιας μεριδας της ανωτερης αθηναικης κοινωνιας,ο κοσμος ταυτηζε την βαρβαρα του Τουντα με τις τοτε ενηλικες κορες του Μεταξα.μεσα απο την λογοκρισια της μεταξικης δικτατοριας τελειωσε και το ρεμπετικο του μαρκου και των αλλων της πειραιωτικης σχολης.
καλη σας μερα χρηστος
Η “Βαρβάρα” με έντονους συμβολισμούς και συνειρμούς, ταυτίσθηκε από την κοινή γνώμη με την κόρη του δικτάτορα Μεταξά που όμως δεν την έλεγαν Βαρβάρα.
Αποτέλεσμα ήταν να γίνει ανάρπαστος ο δίσκος και να ακούγεται παντού, πράγμα που γρήγορα προκάλεσε την επέμβαση της αστυνομίας.
Διηγείται ο Στελλάκης Περπινιάδης (Ρεμπέτικη Ιστορία 1, Κ. Χατζηδουλή, εκδόσεις ΝΕΦΕΛΗ)
«Μετά λίγο καιρό από τη δικτατορία Μεταξά, που έγινε το 1936, τραγούδησα τη «Βαρβάρα» του Παν. Τούντα, όπου στο δίσκο παίζει ο Γιοβάν Τσαούς και η παρέα του. Η δικτατορία θεώρησε το τραγούδι “άσεμνο” και “προκλητικό”, γιατί είπαν ότι έχει ύποπτους στίχους και όχι ηθικούς. Λίγες μέρες μετά την κυκλοφορία του, το τραγούδι απαγορεύτηκε, αλλά είχε προλάβει να γίνει πάρα πολύ μεγάλη επιτυχία και να τραγουδιέται σ’ όλη την Ελλάδα. Η αστυνομία γύριζε και μάζευε τις «Βαρβάρες» από τα μαγαζιά και από τους πλανόδιους φωνoγραφητζήδες. Έπαιρνε τους δίσκους, τους έσπαγε και έκανε μηνύσεις σ’ εκείνους που τους πούλαγαν. Δεκάδες χιλιάδες δίσκους της «Βαρβάρας» έσπασε η Ασφάλεια και έκανε αμέτρητες μηνύσεις σε καταστηματάρχες και φωνoγραφητζήδες.
Τ’ αποτέλεσμα ήτανε, να πάνε στο δικαστήριο κατηγορούμενοι, όλοι αυτοί που πούλαγαν δίσκους, με βασικούς κατηγορούμενους το Θεμιστοκλή Λαμπρόπουλο (γιατί στην «ΚΟΛΟΥΜΠΙΑ» είχε γυριστεί ο δίσκος), τον Παν. Τούντα, γιατί ήταν ο δημιουργός του τραγουδιού και ο υπεύθυνος φωνογραφήσεων της εταιρείας και όλους, όπως είπα, τους καταστηματάρχες. Η δίκη έγινε στην Αθήνα και προκάλεσε πάταγο. Χιλιάδες κόσμος, από όλες τις κοινωνικές τάξεις, ήρθαν για να παρακολουθήσουν τη δίκη. Επί το πλείστον, είχαν έρθει γυναίκες, της λεγόμενης αριστοκρατίας. Η ουρά του κόσμου που ήθελε να μπει στο δικαστήριο είχε φτάσει τα πολλά χιλιόμετρα, ενώ οι αστυφύλακες, που είχαν στείλει για να τηρήσουν την τάξη, ήταν περισσότεροι και από τον κόσμο που είχε έρθει για να παρακολουθήσει.
Εγώ κλήθηκα και παρουσιάστηκα να καταθέσω σαν ο πρώτος και βασικός μάρτυρας, επειδή ήμουνα ο εκτελεστής του τραγουδιού στο δίσκο. Εμένα με επέπληξε ο Εισαγγελέας, γιατί, είπε, έφτασα στο σημείο να τραγουδήσω ένα τόσο άσεμνο και προκλητικό για τα ήθη, τραγούδι. Δικαιολογήθηκα, δασκαλεμένος από το δικηγόρο, ότι ήμουν τραγουδιστής και μάλιστα με αποκλειστικό συμβόλαιο και ήμουν υποχρεωμένος να τραγουδήσω τα τραγούδια που μου έδινε ή εταιρεία που με πλήρωνε. Είπα ακόμα ότι, κατά τη γνώμη μου, επειδή έχω τραγουδήσει αμέτρητα τραγούδια, οι στίχοι του τραγουδιού είναι σατιρικοί και όχι άσεμνοι. Τότε γύρισε ο Εισαγγελέας και μου είπε το θρυλικό: «Καταντήσαμε, όλοι οι Έλληνες και οι Ελληνίδες να έχουν κάτω από τη μασχάλη τους και από μιά Βαρβάρα…».
Ο Τούντας είχε φέρει ένα δικηγόρο από τον Πανελλήνιο Μουσικό Σύλλογο, ο οποίος προσπάθησε να εξηγήσει στο δικαστήριο, ότι δεν είναι άσεμνο και προκλητικό, το να πάει η κάθε Βαρβάρα με το καλάμι της και να περιμένει να τσιμπήσει ο κέφαλος. Το ψάρι λέγεται κέφαλος και δεν είναι προκλητικό, αν η Βαρβάρα τον κρατάει στα δυό της χέρια, και, από τη χαρά της, να λιγώνεται από τα γέλια. Παρά τις προσπάθειες του δικηγόρου και τις καταθέσεις των μαρτύρων υπερασπίσης (είχε έρθει και ο Φαλταιτς, που εντυπωσίασε με την κατάθεση), καταδικάσθηκε ο Τούντας και αναγκάσθηκε να πληρώσει ο άνθρωπος και τις χρηματικές ποινές όλων των καταστηματαρχών και των φωνογραφητζήδων Πήρε, μετά από συνεννόηση με το Λαμπρόπουλο, όλα τα βάρη απάνω του. Και έτσι αθωώθηκε ο Θεμιστοκλής και όλοι οι άλλοι. Υπεύθυνος φωνoγραφήσεων της εταιρείας ήταν ο Τούντας και αυτός καταδικάσθηκε…
Ισχυρίζονται ότι απαγορεύθηκε το τραγούδι, επειδή, τάχα, έλεγαν Βαρβάρα την κόρη του Μεταξά. Αυτό εγώ δεν το παραδέχομαι και άλλωστε ποτέ δεν έμαθε κανείς για τις ενέργειες του ίδιου του Μεταξά. Μπορεί ο κόσμος να νόμιζε κάτι τέτοιο και μπορεί να ήταν μιά αιτία που ο κόσμος έτρεχε σαν τρελός να αγοράσει το δίσκο, αλλά ουσιαστικά, δε νομίζω ότι απαγορεύτηκε για το λόγο αυτόν το τραγούδι του Τούντα.
Γεγονός πάντως είναι, ότι αμέσως μετά την καταδικαστική απόφαση, συνεστήθη Επιτροπή Λογοκρισίας, την οποίαν αποτελούσαν ο Πράτσικας και ο Ψαρούδας…"
Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα το τραγούδι αυτό να είναι του Γιοβάν Τσαούς και λόγω των περιπετειών του να πήρε την ευθύνη ο Τούντας…
Ελένη, σε ωραιότατη ταινία ενός Γάλλου για το ρεμπέτικο (Nuit sans lune = νύχτωσε χωρίς φεγγάρι) που ψάχνω να την αγοράσω και δεν τα καταφέρνω, είδα συνέντευξη συνεργάτη της ταινίας με μία υπέργηρη κυρία Βαρβάρα Μεταξά (έτσι έγραφε η λεζάντα), η οποία μίλαγε για το όραμα του πατέρα της (του δικτάτορα) να μάθουν όλοι οι Έλληνες να ακούν Μπετόβεν, Βάγκνερ κλπ.
Το τραγούδι δεν είναι του Γιοβάν Τσαούς, άλλωστε πρώτα κυκλοφόρησε ο δίσκος με τον τον Τούντα αναφερόμενο ως συνθέτη και μετά ξεκίνησαν οι περιπέτειες που έφεραν και το δικαστήριο.
Και ένα επιπλέον στοιχείο, η μελωδία είναι πολύ πιθανόν να μην είναι γνήσια σύνθεση του Τούντα αλλά «δανεισμένη» από ρουμανικό τραγούδι. Και αυτό το ψάχνω χωρίς επιτυχία.
Η αλήθεια είναι ότι και εγώ Βαρβάρα νόμιζα ότι την έλεγαν.
Όμως, το περίφημο “Μαντολίνο του λοχαγού…”, σε σενάριο του Luis de Bernieres, προκάλεσε την οργή, γιατί στο βιβλίο αφιερώνονται 10 σελίδες για να βγάλει τη Λουλούκα, τη μια από τις κόρες του Μεταξά “ζωηρούλα”
Μάλιστα η γνωστή “Ελεύθερη ώρα” σχολίαζε αρνητικά τη δυσφήμιση σε πολλά φύλλα…
Επίσης, γνωστός μου έφερε δημοσιευμένο το ημερολόγιο του δικτάτορα, από όπου το εξής απόσπασμα:
"Από το πρωί έως βράδυ ασχολία με Λουλού" σημειώνει ο Μεταξάς στις 12/2/1940. Και λίγο παρακάτω: “Συκοφαντικαί διαδόσεις διά Λουλούν”. Τρέχα να στηρίξεις συκοφαντική δυσφήμiση με όσα υπαινίσσεται ο …δια την Λουλού…".
Όσο για το τραγούδι, έχω σημειώσει ως δημιουργό τον Τσαούς, θα ψάξω καλύτερα στο χάος που επικρατεί σε σημειώσεις… να βρω περισσότερα…
Μετά από ψάξιμο, βρήκα ότι οι κόρες του Μεταξά ονομάζονταν Λουκία(Λουλού) και Νανά
Πιθανότητα το τραγούδι “Βαρβάρα” να είναι του Τσαούς βρήκα και σε παλιότερες συζητήσεις του φόρουμ.
[4 χρόνια αργότερα…]
Κύριε Πολίτη, αυτή η διάλεξη για το θέμα της λογοκρισίας έχει δημοσιευθεί;
@ομάδα “Κλίκας”: τελικά το κάνατε το αφιέρωμα;
@άπαντας: μια φίλη, ξένη (όχι πολύ καλά ελληνικά) αναζητεί βιβλιογραφία και πηγές σχετικά με το ζήτημα της λογοκρισίας του Μεταξά. Ό,τι σχετικό έχετε υπόψη σας και θα θέλατε να μου το ανακοινώσετε, θα εκτιμηθεί πολύ.
Ευχαριστώ.
Είχε δημοσιευτεί ηλεκτρονικά, σε κάποια σελίδα τρίτου που πλέον δεν υπάρχει. Δες στο γραμματοκιβώτιό σου.
Νίκο καλησπέρα…από τον άγιο Λαυρέντιο στο Ρεμπέτικο forum…
Μήπως θα είχες την καλοσύνη να μου στείλεις τι διάλεξη? θα με ενδιέφερε πολύ να την διαβάσω
σε ευχαριστώ.
Από συντονιστή: Mixailis, σε παρακαλώ όχι greeklish. Η μετάφραση έγινε με αυτό ΕΔΩ.
Δεν έχω να πω τίποτε, εκτός από «Καλησπέρα σας».
Μια φορά στο μήνα ή στο τρίμηνο μου 'ρχεται ένα μήνυμα ότι κάποιος έγραψε κάτι σε θέμα που παρακολουθούσα στο φόρουμ. Μιας και σήμερα αυτό συνέβη την ώρα ακριβώς που ήμουν στο φόρουμ ψάχνοντας για κάτι άλλο, θεώρησα αυτή τη σύμπτωση καλή ευκαιρία, θυμήθηκα πόσο καιρό έχουμε να τα πούμε, και πέρασα για ένα γεια.
Μιχαήλη, καλημέρα! Πολύ χαίρομαι που σε “βλέπω” και εδώ! Η διάλεξη στα αγγλικά έχει ξεπεραστεί από νεότερες έρευνες, αλλά στην Κλίκα είναι δημοσιευμένη στα Ελληνικά, δεν έχεις παρά να πατήσεις τα κατάλληλα κουμπιά από την αρχική σελίδα της. Εκκρεμεί πάντως μία διόρθωση και εκεί, μετά από σχόλιο αναγνώστη.
Περικλή, γεια σου και εσένα και να σε “βλέπουμε” συχνότερα!
Υ. Γ. Μιχαήλη τι βλέπω, άλλαξες φύλο από 06.08.2009 κιόλας; Δεν σου φάνηκε, πάντως…:019::019::019:
Καλησπέρα σας.
Έκανα κάτι σαν μικρή μελέτη για θέματα με τα οποία συνδέεται και η «Βαρβάρα». Εις ό,τι αφορά τη λογοκρισία και τον Μεταξά δε θα βρείτε πληροφορίες που να μην τις γνωρίζετε ήδη, γιατί η πλευρά της «Βαρβάρας» που με απασχόλησε περισσότερο είναι η μουσική.
Όποιος ενδιαφέρεται να ρίξει μια ματιά, θα χαρώ να τον υποδεχθώ εδώ.
Πιστεύω πως δεν υπήρχε πρόβλημα με τη μελωδία της «Βαρβάρας», ώστε να απαγορευτεί, συγκεκριμένα, η μουσική.
Όπου επιβλήθηκε λογοκρισία στη μουσική, φαίνεται πως είχε σχέση με τις ανατολίτικες επιδράσεις, τα μπεμόλια, συγκεκριμένα.
Έχει ξανασυζητηθεί και παλιότερα [b][u]το θέμα αυτό.[/b][/u]
Η «Βαρβάρα» απαγορεύτηκε καθαρά λόγω στίχων.
Ο Μεταξάς πήρε προσωπικά το θέμα και θεώρησε πως άφηνε σαφείς υπαινιγμούς για την κόρη του, τη Λουκία (Λουλού), πράγμα που επιβεβαιώνεται και από όσα γράφει ο ίδιος στο προσωπικό του ημερολόγιο.
Καθώς – υποτίθεται – πρέσβευε ο μπαμπάς το «ηθική, τάξις, ασφάλεια» δεν συνέφερε να τραγουδά ο κόσμος, στην ουσία, τα σκάνδαλα της κόρης του, γιʼ αυτό και βιάστηκε να επιβάλλει λογοκρισία στο συγκεκριμένο τραγούδι.
[Παρεμπιπτόντως, και οι δυο κόρες του καλοπαντρεύτηκαν και ο δικτάτορας πεθερός εξασφάλισε και για τους δυο γαμπρούς του θέσεις στο …Πανεπιστήμιο, αλλά και για τα αδέλφια των γαμπρών του και για έναν επιστήθιο φίλο τους…]
Ο “Πιτσιρίκος” - στην παράθεση του Περικλή - μια χαρά τα λέει, με τον ιδιαίτερα γλαφυρό τρόπο του.
Ασφαλώς. Αλλιώς θα είχαν απαγορευτεί και τα άλλα τραγούδια με την ίδια μελωδία, Μαρίκα η δασκάλα κλπ…
Έτσι είναι. Κι όμως, έχει πλάκα να παρατηρήσει κανείς ότι και η Βαρβάρα έχει κάτι ψιλομπεμόλια (κάποια σημεία της είναι σουζινάκ, ένα μακάμι που δεν αντιστοιχεί σε καμία ευρωπαϊκή κλίμακα), πράγμα που τους διέφυγε!
Υ.Γ. Ευχαριστώ για το λινκ Ελένη. Δεν το ήξερα. Συμπληρώνει τη σχετική ενημέρωση.
Άσχετο με την κουβέντα, αλλά το αναφέρω γιατί μου αρέσει… Ο Δημήτρης Χατζής στο βιβλίο του: Θητεία (αγωνιστικά κείμενα 1940-1950), γράφει μια ιστορία για κάποιον που κάθε πρωί μαζί με το κάρο του γυρνούσε τις γειτονιές της Αθήνας, τραγουδώντας την Βαρβάρα. Έτσι ήξεραν οι κάτοικοι οτι οι Γερμανοί δεν είχαν πάει εκείνο το πρωινό στην γειτονιά τους. Ώσπου κάποιο πρωινό έπαψε να ακούγεται η Βαρβάρα…
Μπορούμε να το δούμε και σαν τη χρήση του συγκεκριμένου τραγουδιού στην λογοτεχνία…
Ή αν είναι όντως αληθινή ιστορία (που νομίζω πως είναι) σαν τη χρήση του τραγουδιού στην συγκεκριμένη περίοδο.
Όταν λέμε “μπεμόλια” (τον “όρο” καθιέρωσε ο Τσιτσάνης πολύ αργότερα) αναφερόμενοι στη λογοκρισία της μουσικής επί Μεταξά, καλόν θα είναι να το βάζουμε σε εισαγωγικά, αφού δεν χρειαζόταν να σβηστούν μόνο οι υφέσεις από τις παρτιτούρες που “υπεβάλλοντο προς έγκρισιν”, ήταν λιγάκι πιο περίπλοκο το θέμα. Στην πραγματικότητα όμως, η λογοκρισία της μουσικής δεν εφαρμόστηκε ποτέ στην πράξη. Αυτό που ήθελαν, και το κατόρθωσαν πλήρως, ήταν να εξαφανιστεί ο τύπος του αμανέ. Οι επί μέρους δρόμοι, σουζινάκ, χιτζάζ, χουζάμ κλπ. δεν εξαφανίστηκαν, γιατί μπορεί μεν στις παρτιτούρες να εμφανίζονταν αλλοιωμένοι αυτοί οι δρόμοι αλλά όλοι, συνθέτες, μουσικοί, τραγουδιστές, κανείς δεν έπαιζε ή τραγουδούσε από την παρτιτούρα και εκεί δεν υπήρξε ουσιαστικός έλεγχος.
(στο λινκ της Ελένης, ο “δαίμων της ηλεκτρονίας” μου άλλαξε το όνομα, σε κάποια από τα μηνύματα. Δεν είναι δάκτυλος του Νίκου forlan βεβαίως…)
Ενδιαφέρουσα η τοποθέτηση σας κύριε Νίκο.Αφού κανείς δεν έπαιζε αυτά που έγραφε η παρτιτούρα,γιατί το ύφος και η μουσική μετά την λογοκρισία άλλαξαν?Σταμάτησαν να γράφονται βαριά Πειραιώτικα(και εννοώ την μουσική και όχι τους στοίχους).Τελικά η “λογοκρισία” έκανε καλό στην μουσική(και πάλι μιλάω μόνο για την μουσική)?
Gilles καμμιά λογοκρισία δεν μπορεί να κάνει καλό στη μουσική. Ακόμα και η αυτολογοκρισία (βλέπε ΜΜΕ) κάνει κακό.
Ενα μικρό παράδειγμα: Ο Γιοβάν Τσαούς (και όχι μόνο αυτός) δεν ξαναηχογράφησε, λόγω λογοκρισίας. Οι αμανέδες, όπως λέει και ο Νίκος εξαφανίστηκαν από τη δισκογραφία.
Μόνο γι’ αυτά τα δύο, η λογοκρισία στέρησε τραγούδια, που σήμερα αν υπήρχαν σίγουρα θα τα τραγουδούσαμε ή θα τ’ ακούγαμε.
Το επιχείρημα βέβαια υπέρ της λογοκρισίας είναι ότι η μουσική μας σήμερα δε θα ήταν όπως είναι, θα ήταν πιο ανατολίτικη, τουλάχιστον έτσι λένε κάποιοι. Ε και; Τι θα γινόταν δηλαδή; Θα μας έπεφτε βαριά; Προσωπικά δε νομίζω. Εκτός αν μας πέφτουν βαριά τα τραγούδια πριν το 36.