Γενικά συμφωνούμε αλλά αυτό από πού προκύπτει;
διαδεδομένες δεν ξέρω αν ήταν στην Ελλάδα, αλλά στην π.χ. στην Αμερική πάρα πολλά μαντολίνα που έχουν σωθεί, βρίσκονται μέσα στη θήκη τους
Σκληρες θηκες για κιθαρα/μαντολινο κλπ ηταν διαδεδομενες τοτε?
Oi wood coffin cases ηταν οι κατεξοχην θηκες του 18 αιωνα για κιθαρες και βιολια( για τα βιολια εαν θυμαμαι ονομαζονταν box cases)
(Γερμανικη violin coffin case του 1920)
Οι ονομαστοι κατασκευαστες βιολιων της Βορειας Ιταλιας ηταν εκεινοι που αλλαξαν το σχημα και κατασκευη των box cases. Και αυτο διοτι χρειαζοταν να μεταφερουν σε μακρινα ταξιδια τα πανακριβα οργανα τους με αμαξα και σε ανωμαλους δρομους , για να τα δειξουν σε ενδιαφερομενους αγοραστες
Κανοντας μια μικρη ερευνα πιστευω πως οι θηκες ενχορδων ακολουθησαν την εξης προοδο κατα το 18-19 αιωνα
-ξυλινες box/coffin cases
-δερματινες θηκες
-απο κανβα, η σκληρο χοντρο υφασμα θηκες
-ξυλινες ελαφρυτερες σε πλησιεστερο σχημα/περιγραμμα με το οργανο
Τα παραπανω με πολυ επιφυλαξη
hard canvas and leather Martin guitar cases
Δεν καταλαβαίνω το σκεπτικό. Άνθρωπος που χωρίς να είναι οργανοποιός μπορεί να φτιάξει όργανο επειδή πιάνει το χέρι του, μπορεί να φτιάξει και θήκη.
Ναι το εγραψα καπως προχειρα.
Το δεδομενο ειναι το εξης: Δεν εχουμε τοσα ντοκουμεντα που να μαρτυρουν την ευρεια χρηση θηκων για μπουζουκοειδη. Οι μαλακες θηκες φθειρονται πιο ευκολα, οποτε πιο δυσκολα μας μενουν ως πειστηρια και οι σκληρες απο εκεινη την εποχη ειναι μαλλον δυσευρετες και σπανιες. Το ολο θεμα υπαρχει ακριβως για να διελευκανουμε τι εκαναν οι παλιοι.
Οποτε ξεκιναμε με αυτο.
Δεν ειπα ποτε οτι καποιος που φτιαχνει οργανα επειδη πιανει το χερι του, δε ΜΠΟΡΕΙ να φτιαξει και θηκη. Ειπα οτι μαλλον δεν εφτιαξε (τουλαχιστον οχι σκληρη θηκη που να αντεχει στο χρονο) -γιατι αν ο καθενας που ειχε μπουζουκοειδες το '30 ειχε και θηκη για αυτο, θα μας ειχαν μεινει περισσοτερες σημερα.
Επισης, οταν μιλαμε για ιδιοκατασκευη, ειναι σαφες οτι η πλειοψηφια των περιπτωσεων θα ειναι οργανα πιο προχειρα και οχι τοσο ποιοτικα οσο των επαγγελματιων οργανοποιων. Οποτε λιγοτερο επιτακτικη η αναγκη προστασιας τους, τετοια που θα μπορουσε να καλυφθει με λιγοτερο μπελαλιδικα μεσα (πχ μια υφασματινη ή δερματινη θηκη).
Για να το απλοποιησω:
Ειμαι ενας μαγκας το 1931 στα ασπρα χωματα, και φτιαχνω ενα απλο σκαφτο γονατακι στο… γονατο, για να βγαζω το μερακι μου. Αν παθει τιποτα, θα φτιαξω κανενα αλλο, ή θα βρω απο αλλου (θα το κλεψω, θα το κερδισω στο τζογο, θα δανειστω, εν αναγκη φτιαχνω αλλο… στον τεκε ετσι κι αλλιως υπαρχει ενα μονιμα κρεμασμενο). Δε θα φτιαξω παντως ξυλινη θηκη-κασελα να κυκλοφορω σα λιμοκοντορος με το βαλιτσακι μου…
Εχω την αισθηση οτι το παραπανω προσιδιαζει περισσοτερο τη νοοτροπια ενος κουτσαβακη του τοτε. Δε μιλαω για το μουσικο που το ψαχνει και τον ενδιαφερει, με το πιο ακριβο οργανο, που ισως να παιζει και επ’αμοιβη ή να ειναι ονομα στην πιατσα κλπ… μιλαω για την πλειοψηφια των οργανων της οικογενειας του μπουζουκιου, που τα κουτσοεπαιζαν απο το φυλακοβιο και το χασισοποτη, μεχρι τον απλο λαϊκο ανθρωπο.
Τι έκαναν όμως οι Ιωάννης Σταθοπουλος , μουρτζινος , λαζαριδης και οι ομογενείς Αναστάσιος Σταθοπουλος , Καραμπας , Γκέρτσης την δεκαετία 1910-1930;
να δεκτω τις ιδιοκατασκευές γόνατο και μπαγλαμά ( δεν νομίζω πως υπήρχαν πολλές ίδιο κατασκευές μπουζουκιου)
τα μπουζούκια όμως που φτιάχνονταν απο αυτούς τους όνομαστους για την εποχή οργανοποιους , είχαν θήκη ;οι οργανοποιοι αυτοί προσέφεραν θήκη στους πελάτες ;
παντως στο εβαυ δεν έχω δει Σταθοπουλος να πουλιέται με θήκη αυθεντική όλα αυτά τα χρόνια
Μάλιστα.
Κάτι σχετικό είχα στο νου μου και όταν έγραφα στο #24 ότι και σήμερα, μεταξύ των παραδοσιακών οργανοπαιχτών, οι […πώς να τους προσδιορίσω τώρα… εκείνοι που έρχονται πιο κοντά στο πρότυπο του μάγκα σου κατά κάποιο τρόπο] γενικά δε χρησιμοποιούν θήκες. Η αλήθεια είναι ότι δεν έγραψα ακριβώς αυτό, αλλά το σκεφτόμουν (έγραψα ότι είναι μια υπόθεση που δεν την έχω αποκρυσταλλώσει ακριβώς).
Βέβαια μην ξεχνάμε ότι το όργανο που έχω φτιάξει μόνος μου το πονάω περισσότερο. Παρά ταύτα, ισχύει η παρατήρηση ότι η ιδιοκατασκευή συνδυάζεται λιγότερο συχνά με θήκη.
Πάντως, όσο κι αν το βλέπουμε σήμερα, για το παρελθόν δεν είναι παρά μια υπόθεση. Βάσιμη ίσως, αλλά υπόθεση.
Ιδιοκατασκευή μπορεί να γίνει σε σκαφτό όργανο. Με δούγες δε νομίζω (δηλαδή βασικά αν κάποιος το κάνει, θα χρειαστεί τόση προεργασία, καλούπια κλπ., ώστε μάλλον ξεφεύγει αυτόχρημα από την έννοια της ιδιοκατασκευής).
Όσο για την ποιότητα, όπως το πάρεις. Θα δανειστώ και πάλι ένα παράδειγμα από το χώρο του δημοτικού: Έχω δει θρακιώτικες λύρες, φτιαγμένες με το σκεπάρνι, πολλών δεκαετιών ή και αιώνα παλιές. Κατ’ αρχήν φαντάζεται κανείς ότι ένα τέτοιο όργανο θα χρησιμοποιόταν μόνο ως «το βρισκούμενο», «καλύτερο από το τίποτα». Έλα όμως που όλες οι θρακιώτικες λύρες έτσι φτιάχνονταν! Επομένως η ιδιοκατασκευή με το σκεπάρνι είναι που ορίζει το πλαίσιο των ηχητικών ιδιοτήτων, και μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο ξεχωρίζουν όργανα καλύτερα και χειρότερα. (Πολλά δημοτικά όργανα φτιάχνονταν κατά παράδοση από τον ίδιο τον παίχτη, χωρίς αυτός να είναι ειδικευμένος οργανοποιός, και μερικά ακόμα έτσι φτιάχνονται.) Τον παλιό καιρό γιατί να μη συνέβαινε το ίδιο και με όργανα του αστικού χώρου; Το κοινωνικό πλαίσιο έτσι κι αλλιώς, αστικό ή αγροτικό, παραμένει ένας χώρος ανθρώπων που δουλεύουν με τα μπράτσα.
Συμφωνω απολυτα.
Η ποιοτητα σε τετοια οργανα παιζει. Καποια μπορει να βγουν εξαιρετικα. Παρολαυτα, αν εξαιρεσουμε ανθρωπους που το εχουν μελετησει (σαν τον Ακη Πανου πχ, που δεν ειναι της εποχης που περιγραφουμε μεν, αλλα ο ανθρωπος δεν εφτιαχνε ιδιοκατασκευες… εφτιαχνε κανονικοτατα μπουζουκια, ηξερε), οι υπολοιποι συνηθως θα λογιζαν τη δικη τους ιδιοκατασκευη ως κατι εξορισμου ευτελεστερο (με οτι αυτο συνεπαγεται), σε σχεση με τη δουλεια ενος επαγγελματια -αν και ειναι “μαγκια” να το εχεις φτιαξει μονος σου.
Η νοοτροπια νομιζω ειναι η ιδια οπως με καθετι “αγοραστο” εκεινη την εποχη. Οπως τα λουκουμια λχ θεωρουνταν “το καλο γλυκο” επειδη μια νοικοκυρα δεν μπορουσε να το φτιαξει στο σπιτι της αλλα επρεπε να το αγορασει απο το καταστημα (χωρις αυτο να σημαινει ομως οτι δεν οφειλε να ξερει να φτιαχνει καλα και πιο περιπλοκα γλυκα για να ειναι “αξια”), ετσι και η ιδιοκατασκευη: Ηταν παρασημο μαγκιας να εχεις φτιαξει μονος σου το οργανο που παιζεις, αλλα δε θα το βαλεις πλαι πλαι με ενα Λαζαριδη (ειτε ειναι ζητιανοξυλο, ειτε οντως το πετυχες).
Και εδω ερχεται αυτο που λες για τις δουγιες, αλλα και την εννοια της ιδιοκατασκευης, που φτιαχνει ενα χαρακτηρα. Δεν ειναι τυχαιο που ο σημερινος τζουρας-τζουρομπαγλαμας (το οργανο που μοιαζει περισσοτερο προς αυτες τις κατασκευες) ιδανικα πρεπει να εχει εναν ηχο οξυ, τενεκεδενιο και πρωτογονο… μαγκικο. Ειναι (και )αυτος ο “παραδοσιακος” τροπος κατασκευης που παγιωσε αυτο το χαρακτηρα.
SDimi για το ερωτημα σου. Μηπως θα ηταν καλυτερα για την οικονομια της συζητησης, να διαχωρισουμε τους οργανοποιους αναλογα με το που ηταν η εδρα τους? Θεωρω λογικο, για την πλειοψηφια των περιπτωσεων ο πελατης να ζηταει α ακολουθησει τη νορμα που διαμορφωνεται σε καθε τοπο. Ας πουμε ο Σταθοπουλος βρισκοταν στην Αμερικη. Αν εκεινη την εποχη, στη Ν.Υορκη, τα πιο πολλα νυκτα εγχορδα (κιθαρες, μαντολινα, μαντολες κλ) προσφερονταν σε ξυλινες θηκες πχ, το ιδιο θα εκανε και αυτος για τα μπουζουκια -και για να μη δειξει οτι υστερει σε σχεση με τα αλλα οργανα, αλλα και διοτι το πιθανοτερο θα του το ζητουσε ο πελατης, αφου θα εβλεπε ολους τους αλλους να εχουν τετοιες θηκες.
Αντιστοιχα, αν στην Ελλαδα χρησιμοποιουσαν ως επι το πλειστον δερματινες/υφασματινες θηκες, μαλλον τετοιες θα προσφεραν οι επαγγελματιες οργανοποιοι. Αν η νορμα ηταν χωρις καθολου θηκη, μπορει να μην προσφεραν καν θηκη.
Παρολαυτα υπαρχουν και οι εξαιρεσεις, πχ το ταμπουρι του Τσαους, που ειναι κατασκευης Λαζαριδη και ειδαμε τη θηκη του.
Είναι μερικές φορές απίστευτο, το πόσο κοντά στους αστούς ήταν οι μάγκες, στα εξωτερικά τους γνωρίσματα. Όλοι τους θα ήθελαν πολύ να είναι λιμοκοντόροι και, αν με μία θήκη “λιμοκοντόρου” το κατάφερναν, θα έπαιρναν και επαίνους από τους φίλους.
Εδώ, ίσως έχουν κάτι να μας πούν όσοι διαθέτουν πλήρεις καταλόγους των οργανοποιών της εποχής.
Περιμένω μέρες και εγώ οπως ο κύριος Νίκος , οι έχοντες καταλόγους να μας διαφωτησουν
Παρολαυτα υπαρχουν και οι εξαιρεσεις, πχ το ταμπουρι του Τσαους, που ειναι κατασκευης Λαζαριδη και ειδαμε τη θηκη του.
ο φίλος Σταυρός θα μπορούσε με μας δώσει περισσότερες πληροφορίες φωτογραφίες για τη θήκη
έχω μια κακιά υποψία πως ειναι μεταγενέστερη , μπορεί και λανθασμένη ιδέα
Σταθόπουλος 1913
Κανάβασσος 1,50
Πράσινον Φέλτρον 1,25
Δερμάτινη θηκη 6,75(με 7$ αγοραζες έναν ταμπουρά του!)
Απομίμηση δερματος 5.50
Πολύ ωραία, Γιάννη! Ο κανάβασσος, μάλλον είναι το canvas, δηλαδή το σκληρό πανί, τεντόπανο ή καραβόπανο. Το πράσινον φέλτρον, τι είναι;
1913, ε; Το ξανάπα πιό πάνω, νομίζω: Η τεχνολογία τους, αξεπέραστη!
το φέλτρον πρέπει να είναι τσόχα (felt)
χρόνια πολλά σε όλους
βρήκα στο διαδίκτυο ότι είναι είδος βαμβακερού τάπητα… δείτε εδώ http://www.neostrom.gr/index.php/ta-ylika
Ναι το Φελτρον πρεπει να ειναι η χοντρη τσοχα alk εχεις δικιο
Χρονια πολλα και απο εμενα
Γιαννη , αργησες αλλα μας εδωσες σημαντικες πληροφοριες!
Nα και σκληρες θηκες Σταθοπουλου για μπαντζο 1920, δεν μπορω να διευκρινησω υλικο,φαινεται να ειναι ιμιτατιον δερμα (?)
Τα δικά μου του 13 είναι και έχουν τετοιες θήκες
Μιας και έπεσα πάνω στο θέμα αν και παλιό να αναφέρω πως ο προπάππους μου Γεώργιος Σμυρλόγλου κατασκεύαζε Μουσικά όργανα και θήκες στην Σμύρνη της Μικράς Ασίας.Το 1922 ήρθε στον Πειραιά και από το 1934 κατασκεύαζε μόνο θήκες αρχικά στον Πειραιά και ύστερα στην Νίκαια μέχρι που την παρέδωσε στον γιο του και παππού μου Αναστάσιο και πήγε στην Θηβών 336 Αιγάλεω.Θα ανεβάσω αργότερα μια παλιά συνέντευξη του παππού μου στο περιοδικό πίστα που αναφέρει σχετικά.
Επίσης Πολύ σωστά είπε κάποιος φίλος ποιο πάνω πως είδαν τον Χιώτη με θήκες καθώς έφτιαχνε θήκες εκεί. Η τελευταία θήκη που του είχε φτιάξει ο παππούς ήταν μια λευκού χρώματος
4 «Μου αρέσει»
Τάσο
Έχεις φωτογραφία από την παλαιότερη θήκη του παππού σου ;
Πάντως μπουζουκι Τσιμη ΝΥ του 1924 βρέθηκε με ξυλινη κασελοθηκη με μπρούτζινα στοιχεία
Η θήκη υποκογιζεται μεταγενέστερη γύρω στο τέλος 1930 αρχές 1940
5 «Μου αρέσει»
Ναι έχω κάποιες που σώθηκαν!! Θα τις βρω και θα τις ανεβάσω (αν το βρω πως γίνεται).
Δυστυχώς χάθηκε μεγάλο αρχείο από πλημμύρα! Όλες οι θήκες ήταν πάντα στο σχήμα του οργάνου και ήταν κατασκευασμένες από χαρτόνι που αποτελούσε και ευρεσιτεχνία του προπάππου.Σπύρο εχουμε στοιχεία από την θήκη του Πάντσο από τι υλικό είναι?
3 «Μου αρέσει»
