ΟΙ ΑΔΙΚΟΠΝΙΓΜΕΝΟΙ - Κώστα Ρούκουνα, ODEON GA-7048 (1937)
[i]* πηγή : “Η εκ περάτων δισκογραφία γραμμοφώνου” Δ. Μανιάτη
[/i](ψάχνοντας τον αρθ. κυκλοφορίας για το τραγούδι του Ρούκουνα “Η μάνα των Γιαγιάδων”, έπεσα πάνω του ! )
Προσπαθούσα από καιρό να βρω στοιχεία γι’ αυτή την περιοχή του Παρλαμά που αναφέρεται στο τραγούδι και έπεσα πάνω σε μια έρευνα του συγγραφέα και δημοσιογράφου Νίκου Πηγαδά.
Έχει αρκετά στοιχεία που διαφωτίζουν το ναυάγιο αυτό και τα οποία αξίζει να αναφερθούν.
Τα παραθέτω κι εδώ :
[b]«Οι αδικοπνιγμένοι»
1η Αυγούστου 1937
Ένα ναυάγιο που έγινε τραγούδι[/b]
Το ατμόπλοιο «Ύδρα» εμβόλισε στη δεξιά μάσκα της πλώρης και βύθισε σε 3 λεπτά το μόλις 12 κόρων πετρελαιοκίνητο «Ανάστασις».
Η πολύνεκρη τραγωδία έγινε τραγούδι με τίτλο: «Οι αδικοπνιγμένοι» σε στίχους, μουσική και εκτέλεση του Κ. Ρούκουνα.
Το τραγούδι έγινε δίσκος που όμως αποσύρθηκε από τη δικτατορία Μεταξά…
Οι ευθύνες για το συγκλονιστικό περιστατικό όπου έχασαν τη ζωή τους 24 επιβάτες το βράδυ της 1ης Αυγούστου 1937 αποδόθηκαν κυρίως στους πλοιάρχους των δυο πλοίων,
γεγονός που πολύ σωστά επισημαίνει και ο Ρούκουνας στο τραγούδι του :
«…δυο καπετάνιοι κάνανε μεγάλη απροσεξία…»
Και είναι αυτονόητο…
Γιατί, για να συγκρουστούν δυο πλοία έξω από τον προλιμένα, με αντίθετες πορείες, καλές καιρικές συνθήκες, και χωρίς τη διέλευση άλλων σκαφών που τυχόν θα εμπόδιζαν τις κινήσεις τους… ε, ήθελε μεγάλη προσπάθεια…
Τη θαλάσσια τραγωδία της σύγκρουσης του ατμοκίνητου «Ύδρα» με το πετρελαιοκίνητο «Ανάστασις» σημάδεψαν, θετικά ή αρνητικά, τα εξής γεγονότα:
-
-
Η αυτοθυσία ενός ταβερνιάρη της περιοχής που με μια βαρκούλα διέσωσε 9 ναυαγούς και περισυνέλεξε 7 πτώματα.
Λίγα χρόνια αργότερα, στην Κατοχή, ο ίδιος άνθρωπος εκτελέστηκε για την αντιστασιακή του δράση από τους Ναζί…
[u]Ο άνθρωπος αυτός ήταν ο Μανώλης Παρλαμάς.[/u]
-
Η αυτοθυσία ενός ταβερνιάρη της περιοχής που με μια βαρκούλα διέσωσε 9 ναυαγούς και περισυνέλεξε 7 πτώματα.
«… απέναντι στου Παρλαμά σκόρπισαν το φαρμάκι…»
-
- Τη μνήμη των θυμάτων του πολύνεκρου ναυάγιου βεβήλωσε ο δικτάτορας Μεταξάς.
Γιατί, με αφορμή τη συμπλήρωση ενός έτους από την επιβολή της δικτατορίας του, οργάνωσε στην Αθήνα φιέστες και πανηγύρια, την ώρα που ο Πειραιάς αλλά και ολόκληρη η Ελλάδα θρηνούσαν τους αδικοχαμένους νεκρούς του ναυαγίου…
Ο ίδιος μάλιστα ανάγκασε τις εφημερίδες να αφιερώσουν τα πρωτοσέλιδά τους αποκλειστικά στις προπαγανδιστικού χαρακτήρα εκδηλώσεις του, με αποτέλεσμα η τραγωδία του Σαρωνικού να περάσει στον Τύπο στα ψιλά γράμματα…
- Τη μνήμη των θυμάτων του πολύνεκρου ναυάγιου βεβήλωσε ο δικτάτορας Μεταξάς.
Ο Ρούκουνας εκφράζοντας το κοινό περί δικαίου αίσθημα, έγραψε αυτή την ελεγεία, το τραγούδι αυτό, με τίτλο «Οι αδικοπνιγμένοι» με αφορμή το ναυάγιο του 1937.
Ο Μεταξάς έδειξε για μια ακόμα φορά το πρόσωπο της σκληρής, της ανάλγητης, δικτατορίας του, διατάζοντας την απόσυρση αυτού του δίσκου όταν μόλις είχε κυκλοφορήσει από την ODEON, με στοιχεία : GA 7048.
Αλλά, αυτός είναι ο δυναμισμός που κρύβει μέσα του το λαϊκό μας τραγούδι, να υψώνεται πάνω από αρχηγίσκους, να σπάει το φράγμα του χρόνου και να διασώζει στη μνήμη μας και τους αδικοχαμένους και τον Παρλαμά…
Γεια χαρα.Σημερα ψαχνωντας στο internet καποια στοιχεια για τον παππου μου(ονομαζοταν Γιωργος Βελεντζας και εχω και εγω το ονομα του)βρεθηκα στην ιστοσελιδα σας οπου με μεγαλη μου χαρα βρηκα αρκετα στοιχεια.
Θα ηθελα να μοιραστω μαζι σας μια μικρη ιστορια για τον παππου μου σχετικη με το ναυαγιο των συγκεκριμενων πλοιων.Ο παππους μου τα καλοκαιρια πηγαινε τα Σαββατοκυριακα στην Αιγινα οπου εκαναν διακοπες η συζυγος του Χριστινα με τους δυο γιους του Αργυρη και Μιχαλη(να προσθεσω οτι η συζυγος του ηταν Αιγινιτισα),ενα απο τα Σαββατοκυριακα αυτα εμελε να ειναι και το μοραιο.Ο παππους μου γυρνοντας απο την Αιγινα με το πλοιο Αναστασις ναυαγησε με αποτελεσμα να χαθει εκεινος και η πεθερα του που ηταν μαζι του(το επωνυμο της ηταν Λεουση το γενος Μαρινη το μικρο της οναμα δεν το γνωριζω).
Το τραγικο ειναι οτι αφησε πισω του τη συζυγο του και δυο ανηλικα παιδια τριων και ενος ετους.Η ηλικια του παππου μου οταν χαθηκε πρεπει να ηταν 33 ετων.
Σας ευχαριστω πολυ για την ερευνα που κανατε καθως εψαχνα αρκετα χρονια στοιχεια για το συγκεκριμενο ναυαγιο,επισης δεν γνωριζα και τη υπαρξη του συγκεκριμενου τραγουδιου.
Σας ευχαριστω και παλι.
Από διαχειριστή: Γιώργο, καλώς όρισες και καλές συζητήσεις! Ενδιαφέροντα και συγκινητικά τα στοιχεία σου (άσε που κρατάω και εγώ από Λεουσέικο της Αίγινας!). Δεν χρειάζεται όμως η επανάληψη ολόκληρου του αρχικού μηνύματος της Ελένης, που φορτώνει αναίτια τη βάση του φόρουμ. Μία λιγόλογη αναφορά στο θέμα αρκεί για να παραθέσεις τα στοιχεία σου.
Συγχαρητήρια για την έρευνα
Είμαι εγγονός αυτού του Παρλαμά και αυτά που έχω ακούσει από τη γυναίκα του (γιαγιά μου προφανώς, πέθανε το 2006) και απο τη μητέρα μου ίσως σας φανούν ενδιαφέροντα. Αυτό για το οποίο μου είχε μιλήσει η γιαγιά μου ήταν η αντιστασιακή του δράση, δηλ η συνεργασία του με τους Άγγλους (αυτοί τον επέλεξαν να συνεργαστεί μαζί τους) με διάφορες ιστορίες… που του στοίχησε τη ζωή του, τα παιδιά του έμειναν ορφανά, η γυναίκα του σχεδόν τρελάθηκε και επανήλθε μετά απο χρόνια κλπ κλπ
Το γεγονός με το ναυάγιο είναι σίγουρα ασήμαντο σε σχέση με τα παραπάνω. Όμως ο άνθρωπος δεν ήταν απλά ένας ταβερνιάρης αλλά στο κέντρο του το οποίο ήταν απ’ότι έχω δει τριώροφο (η μητέρα μου έχει και φωτο) υπήρχε ολόκληρη ορχήστρα (στην οποία περιλαμβανόντουσαν βιολιά-πιάνο) κελάρι με γαλλικά κρασιά-σαμπάνιες κλπκλπ. Γι’αυτό και όπως λέει κ το τραγούδι η περιοχή λεγόταν “Παρλαμά”. Η βαρκούλα με την οποία “διέσωσε 9 ναυαγούς και περισυνέλεξε 7 πτώματα” δεν ήταν βαρκούλα (άλλωστε δεν μπορεις να βαλεις τοσο κόσμο κ πτώματα σε μια βαρκούλα) αλλά 2 βενζινάκατοι, με τον ίδιο τον Παρλαμά κ κάποιους σερβιτόρους που βοήθησαν. Τις βενζινακάτους τις είχε για να φέρνει κόσμο από Πειραιά κλπ δια θαλάσσης!
Αυτό που σίγουρα σας ενδιαφέρει ως ρεμπέτικο φόρουμ είναι ότι ο ίδιος άνθρωπος, προπολεμικά προφανώς, και για να αναβαθμίσει την περιοχή στην οποία βρισκόταν και αναπτυσσόταν η επιχείρηση του, την είχε συστηματικά καθαρίσει από “κουτσαβάκια” ή “χασισοπότες” ή ρεμπέτηδες !!! “Αι χασισοπόται” είχα ακούσει να λέει η γιαγιά μου. Την εκκαθάριση αυτή την είχε κάνει και με τη συνεργασία της αστυνομίας και χρησιμοποιώντας τη δύναμη και τις επαφές του, και χωρίς να του φταίνε τίποτα οι άνθρωποι και χωρίς να έχει τίποτα προσωπικό μαζί τους, απλά τους έδιωξε από την περιοχή!
Ο άνθρωπος στην κατοχή “στρατολογήθηκε” απο τους 'Αγγλους και στο τέλος εκτελέστηκε, έχοντας κάνει πολύ σημαντικό έργο. Δεν τον θυμάται κανένας στις μέρες μας και μάλλον δεν υπάρχουν πηγές / βιβλιογραφία. Βλέπω ξαφνικά να αποδίδεται φόρος τιμής για ένα σχετικά ασήμαντο γεγονός στο φόρουμ του ρεμπέτικου, με το οποίο μάλλον δεν είχε τις καλύτερες σχέσεις!!
Θα ήθελα να ακούσω ζωντανά αυτό το “Οι αδικοπνιγμένοι”, τί/πού προτείνετε???
Μερικά ακόμα στοιχεία για το ναυάγιο αυτό, κοιτάξτε και [b][u]εδώ ![/b][/u].
Χαίρομαι που συγκεντρώνονται και άλλα στοιχεία !
Από την έρευνα του Πηγαδά, ο οποίος έχει ασχοληθεί με ρεπορτάζ θαλασσινό και ναυάγια, προέκυπτε πως με μια απλή βάρκα και με πολλά δρομολόγια του ίδιου του Παρλαμά και κάποιων εθελοντών διασώθηκαν οι ναυαγοί.
Για να δεί κάποιος και τις φωτογραφίες, αποκόμματα εφημερίδων κλπ. πρέπει να γίνει μέλος στη σελίδα που θα εμφανιστεί. Κάντε το, αξίζει τον κόπο!
-
Σημαντικο εργο οπωσδηποτε!
-
Και ομως τον θυμουνται τον Παρλαμα!:
Μερικά συμπληρωματικά στοιχεία για τον Παρλαμά:
η καταγωγή του ήταν από το Ηράκλειο Κρήτης και ήταν κάτοικος του Πειραιά.
Είχε ενταχθεί στην αντιστασιακή οργάνωση “Απόλλωνας” του Ιω. Πελτέκη.
Διατηρούσε την ταβέρνα [που αναφέρθηκε] στην ακτή, απέναντι από το στόμιο του λιμένος του Πειραιά και κατέγραφε όλες τις κινήσεις των πλοίων, φορτηγίδων και καϊκιών, τις οποίες κατόπιν έθετε υπ’ όψη του ανωτέρου κλιμακίου του.
Τον συνέλαβαν στις 28 Μαρτίου 1944, τον βασάνισαν για να μαρτυρήσει συνδέσμους του και τυχόν άλλες πληροφορίες, αλλά δεν μίλησε.
Τελικά, οδηγήθηκε στο εκτελεστικό απόσπασμα, στο Χαϊδάρι, στις 8 Σεπτέμβρη 1944.
Το “Χαϊδάρι” του Μάρκου, λοιπόν, αφορούσε και τον Παρλαμά.
3 «Μου αρέσει»
Κατεξοχήν αφορά τον Παρλαμά το τραγούδι του Μάρκου και είναι το καλύτερο μνημόσυνο, αν σκεφτεί μάλιστα κανείς ότι ανήκε στη χορεία εκείνων που βασανίστηκαν οικτρά αλλά δεν μίλησαν.
Αποτελεί όνειδος για τον Δήμο Πειραιά, που δεν έχει αφιερώσει ένα έστω δρομάκι στο όνομα ενός τέτοιου τέκνου της πατρίδας και του Πειραιά, της δεύτερης πατρίδας του.
3 «Μου αρέσει»
Στην παράσταση “εγκλήματα” που είχα κάνει πριν 2 χρόνια έκανα αναφορά στην κατηγορία “εγκληματα εξ αμελείας” παίζαμε τους αδικοπνιγμένους που το τραγουδούσε ο αδικοχαμένος Τσαλαμπουνάκος μας.
Εκεί κάναμε και μια μεγάλη αναφορά στον Μανώλη Παρλαμά. Είχα βρεί αρκετό υλικό για το ναυάγιο αλλά και για τον Παρλαμά.
αδικο1.pdf (1,1 MB)
αδικο2.pdf (1,2 MB)
αδικο3.pdf (1,1 MB)
αδικο4.pdf (1,2 MB)
αδικο5.pdf (1,1 MB)
αδικο6.pdf (1,2 MB)
αδικο7.pdf (1,1 MB)
αδικο8.pdf (1,1 MB)
αδικο9.pdf (1,2 MB)
αδικο10.pdf (1,2 MB)
αδικο11.pdf (1,2 MB)
αδικο12.pdf (1,3 MB)
αδικο13.pdf (1,3 MB)
αδικο14.pdf (1,1 MB)
8 «Μου αρέσει»
Εξαιρετικό αφιέρωμα, τυχεροί όσοι το παρακολούθησαν. Πράγματι αδικοχαμένος ο Τσαλαμπούνης…
2 «Μου αρέσει»
Μία βενζινάκατο είχε, όμως, τη “ΧΑΡΙΤΣΑ”, όχι δύο. Και κατά τραγκή ειρωνεία, 3 χρόνια αργότερα θα βυθιστεί κι αυτή σε ανάλογη σύγκρουση μέσα στο λιμάνι με άλλο βενζινόπλοιο, με απολογισμό έναν νεκρό ναύτη του Παρλαμά.
Μακάρι ο εγγονός να μας διαβάσει και εαν μπορεί να αναρτήσει εκείνη τη φωτογραφία που έχει με το κέντρο του Παρλαμά!
Αυτή η περίπτωση μάλλον δεν πρέπει να χρεωθεί στον Μεταξά, νομίζω. Ο συνήγορος του πλοιάρχου του “Ανάστασις” έκανε αίτημα στον εισαγγελέα να αποσυρθεί ο δίσκος για εύλογους λόγους και πράγματι ο εισαγγελέας διέταξε να κατασχεθεί ο δίσκος.
1 «Μου αρέσει»
Μήπως υπάρχει η πηγή απ αυτή την πληροφορία;
Πάντως η εφημερίδα “Θάρρος” της 27ης Αυγούστου του 1937 (σελ. 4) αναφέρει ότι κατασχέθηκαν οι δίσκοι διότι: “αναφέρονται εις τάς περιστάσεις του ναυαγίου του Σαρωνικού”
Αυτό βέβαια δεν επιβεβαιώνει ούτε καταρρίπτει τον ισχυρισμό του @Ανθιμος.
Πάντως, ψάχνοντας στο internet το μόνο που βρίσκω είναι το εξής (αναπαραγμένο απαράλαχτα από πολλούς ιστότοπους), χωρίς όμως να το στηρίζουν κάπου συγκεκριμένα:
Βασική αιτία απόσυρσης του τραγουδιού λέγεται ότι στάθηκε ειδικά ο στίχος «Απέναντι στου Παρλαμά σκορπίσαν το φαρμάκι», καθώς περίτρανα καταγγέλλεται η ανικανότητα των αρχών του Μεταξά. Το καθεστώς είχε ως προμετωπίδα την οργάνωση και την πειθαρχία, αλλά μια καλοκαιρινή βραδιά με ήρεμη θάλασσα, μόλις μερικά μέτρα μακριά από ένα κέντρο διασκέδασης πνίγηκαν άνθρωποι και ο μόνος που πήγε να τους σώσει ήταν ο ιδιοκτήτης της παρακείμενης ταβέρνας. Έτσι, η λέξη «αδικοπνιγμένοι» δεν προσδιορίζει την αναίτια σύγκρουση των δύο σκαφών, αλλά το γεγονός ότι θα μπορούσαν να σωθούν οι ναυαγοί εάν οι αρχές είχαν κινητοποιηθεί εγκαίρως.
1 «Μου αρέσει»
Εντάξει παιδιά… Αυτό το φορουμ είναι θησαυρός!
2 «Μου αρέσει»
Προηγείσθε ως θησαυρός με τη διδασκαλία σας και το παίξιμο όλα αυτά τα χρόνια
1 «Μου αρέσει»
Εάν το «Ύδρα» εμβόλισε το «Ανάστασις» στη δεξιά του μάσκα (κοντά στην πλώρη), αυτό σημαίνει ότι το μεν Ανάστασις «έδειχνε πράσινο» στο Ύδρα (δηλαδή πέρνα ελεύθερα), το δε Ύδρα «έδειχνε κόκκινο» (φανάρι) στο Ανάστασις (δηλαδή φύλαξέ με). Άρα, προτεραιότητα διέλευσης είχε το Ύδρα, και το Ανάστασις έπρεπε να χειρίσει δεξιά, ώστε να παραλλάξει το Ύδρα «από πρύμνης», ενώ προτίμησε τον επικίνδυνο χειρισμό της «από πλώρης» παραλλλάξεως. Επιπλέον, το Ύδρα ήταν μεγάλο ατμόπλοιο και το Ανάστασις πετρελαιοκίνητο καΐκι, άρα είχε ένα λόγο παραπάνω να κάνει τον κατάλληλο ελιγμό έγκαιρα, ως πιο ευέλικτο από το ατμόπλοιο. Ενδιαφέρον θα είχε να βλέπαμε τί είπαν τελικά τα δικαστήρια, αλλά σίγουρα την απροσεξία την είχε ένας μόνο καπετάνιος, όταν τον εμβολίζουν πλώρα.