Αυθεντικοί λαϊκοί μουσικοί σήμερα

Ο Παξιμαδάκης παίζει συχνά στο Ηράκλειο και τα πέριξ. Στα ρεμπέτικα δε μ’ ενθουσιάζει, βρίσκω ότι κάνει λίγο φασαρία (και στο τραγούδι και στο μπουζούκι), αν και στο τραγούδι που πόσταρες, Τάκο, δεν το κάνει.

(Παρεμπιπτόντως: τα τέσσερα λιοντάρια κοσμούν την κρήνη του Μοροζίνη, σε μια από τις πιο κεντρικές πλατείες της πόλης. Ο Κούλες είναι ενετικό φρούριο στην παραλία. Και τα δύο πολύ γνωστά και χαρακτηριστικά ορόσημα της πόλης. Βέβαια ο Μοροζίνης είναι περισσότερο γνωστός για τον βομβαρδισμό της Ακρόπολης παρά για τα τέσσερα λιοντάρια.)

Αντίθετα μ’ αρέσει πολύ στα κρητικά. Δηλαδή, για να είμαι ειλικρινής, μια φορά τον είδα, αλλά αυτή τη μία μ’ έπεισε πολύ. Ήταν σε δεύτερο ρόλο, πράγμα πολύ απαιτητικό (λαούτο: ο πρώτος ρόλος είναι του λυράρη), και τον απέδωσε ασυγκρίτως καλύτερα από τον πρώτο ρόλο που έχει ως μπουζουξής: λιτός, σεμνός, στιβαρός και ουσιώδης. Και καλή φωνή.

επιτέλους κατάφερα και είδα ολόκληρο το βίντεο. έχει ενδιαφέρον η ιστορία τους στα σχόλια, με παλιούς θαμώνες κλπ. επίσης ότι δεν μιλιόντουσαν, αλλά παίζανε μαζί πολύ δεμένα. ειδικά στο τέλος του βίντεο (17’40’‘) μιλάνε για την μπέλλου και μετά έχει υλικό από την γειτονιά και τα παρασκήνια. πολύ χαρακτηριστικές λαϊκές φυσιογνωμίες σε κάθε τους κίνηση και έκφραση, αξίζει να δείτε προσεχτικά όλο το βίντεο (πχ η αμηχανία στο στήσιμο και το ρολόι στο 21’).
μουσικά, τους λείπει η δεξιοτεχνία ή ακόμα και βασική παιχτική ικανότητα (ειδικά στο βιολί που φαλτσάρει συνεχώς), αλλά συγκλονίζει το πόσο “γίνονται ένα” με τα τραγούδια που λένε.

Κι όμως δουλεύανε, ε; Άρα, δε θα υπήρχε πολύς ανταγωνισμός. Τουλάχιστον στις πόλεις (αλλά δεκ. '70 πιθανώς και στα χωριά) δεν ήταν πολλοί οι οργανοπαίχτες.

Τώρα είναι γεμάτος ο τόπος. Αυτό (μαζί και με άλλους παράγοντες φυσικά) ανεβάζει πολύ και το μέσο επίπεδο οργανοπαιξίας.

Πρέπει να εκτιμήσουμε ότι από αυτή την άποψη ζούμε σε μια προνομιακή εποχή.

Ενα σημείο πού αξίζει να σταθούμε λίγο…
Δέν ηταν δεξιοτέχνες ,αλλά επαιζαν με μεράκι καί νταλγκά,πού αυτά πέρναγαν και τα ενοιωθε ο πελάτης.
Αυτό είναι πού μετράει γιά μένα.Τι να το κάνω σήμερα πού πάω να ακούσω λαϊκά και ρεμπέτικα,και ο αλλος κάνει 15 λεπτά ταξίμι μέχρι να μπεί στήν παξομαδοκλέφτρα…

Γιά μένα προβάλλει μόνο τον εαυτό του,καί τίποτα αλλο…
Στήν σημερινή εποχή μπορεί να παίζουν παπάδες πού λέμε,αλλά για μένα πολλές φορές η ουσία χάνεται!!!
Αλλά αυτή είναι η ταπεινή μου γνώμη!

Από αυτή την άποψη ίσως. Αλλά από την άποψη της αυθεντικότητας των μουσικών που ακούμε στο βίντεο, και του “περιβάλλοντος χώρου”, μάλλον έχουν χαθεί πολλά “προνόμια”.
Δεν είναι όμως μόνο αυτό. Είναι και το εξής:

Θα έλεγα λοιπόν ότι όχι, δεν φαλτσάρει συνεχώς το βιολί, αλλά ότι συνεχώς… αλλοιώνει, ότι συνεχώς κινείται από “καταραμένο” μόριο σε “καταραμένο” μόριο… Δεν παίζει “πάνω” στη φωνή αλλά “δίπλα” στη φωνή. Άλλωστε τα οργανικά κομμάτια δεν δίνουν την εντύπωση του “φάλτσου” ακριβώς γιατί δεν υπάρχει “δίπλα” η φωνή κι έτσι το βιολί κυριαρχεί και σαν κυρίαρχο είναι και το “σωστό”.

Βρίσκω επίσης ενδιαφέρον πως το βιολί είναι κουρδισμένο “αλα Τούρκα”, κούρδισμα που δεν βλέπουμε συχνά πλέον σε λαϊκά και ρεμπέτικα παιξίματα παρά μόνο σε κάποια μέρη στο Αιγαίο, όπως Κάλυμνος.

//youtu.be/_BFVxlCIUuE

Πολύ ωραία εκτέλεση, στην πρώτη ο Μάρκος μαζί με Τσιτσάνη!

Έλα τώρα, ρε Άγη! Τι “φαλτσάρει”, τι “αλλοιώνει”. Φάλτσο είναι και τίποτ’ άλλο. Και επίσης, άλλο “φάλτσο” κι άλλο “μόριο”. Μόριο σημαίνει αλλαγή από φθόγγο σε φθόγγο όχι ακριβώς πάνω στον τόνο / ημίτονο, αλλά διαφοροποιήσεις σύμφωνα με την προσωπική αισθητική του καθενός μουσικού. Και πραγματικά, όταν ακούσεις καλό μουσικό της εποχής πριν την επικράτηση της “καλώς συγκερασμένης” κλίμακας, δεν νοιώθεις φάλτσο αλλά απλά και μόνο την πλαστικότητα στην ερμηνεία της διαστηματικής πράξης. Εδώ, νοιώθεις το φάλτσο να διατρυπά τη μουσική σου αίσθηση και να μην μπορείς να ξεφύγεις. Έξω απ’ τη φωνή παίζει το βιολί, όχι δίπλα, και σωστό δεν είναι αυτό με τίποτα. Και για σπουδαγμένους, και για ασπούδαχτους μουσικούς.

Θα μου ήταν (ή θα μου είναι στο τέλος) εύκολο να πω “αφού το λέτε όλοι, έτσι μάλλον θα είναι”, και συγχρόνως από μέσα μου να επιμένω: “δεν είναι έτσι”.
Αλλά πριν φτάσω σ’ αυτό το σημείο έχω να πω ακόμα τα εξής:

Καταρχήν, δεν ισχύει ότι:

Για την ακρίβεια δεν παίζουν μόνο αυτά τα τρία τυπικά μπουζοκοκιθαριστικά, αλλά παίζουν κι ένα οργανικό τσιφτετέλι (4:57) καθώς κι έναν αμανέ (18:29). Σ’ αυτά τα δυο λοιπόν, τα ανατολικά, δεν μπορεί κανείς να προσάψει στο βιολί ότι δεν ξέρει που πατάει.
Το θέμα είναι ότι, όμως, με τον ίδιο τρόπο που παίζει τα “ανατολικά”, παίζει και στα “τυπικά μπουζουκοκιθαριστικά”.
Κι όπως δεν είναι φάλτσο στα πρώτα δεν είναι φάλτσο και στα δεύτερα. Μόνο που αυτά, τα δεύτερα, τα μπουζουκοκιθαριστικά, τα έχουμε συνηθίσει και θέλουμε να τ’ ακούμε “πάνω” στη νότα κι όχι “εκεί δίπλα”, θέλουμε να τ’ ακούμε “συγκερασμένα”. Έτσι είναι γραμμένα, έτσι έχουν καθιερωθεί κι αυτός ο “εθισμός” ικανοποιεί την αισθητική μας. Όχι όμως και την αισθητική τού - απ’ ό,τι μπορώ να φανταστώ - μικρασιάτη βιολιστή.

Και για να λήξω το σχόλιο μ’ ένα πολύ μικρό (παρά)δειγμα: Στο 4:45 κλείνει τον “διαβάτη” με ένα απλό “εκ-μέκ” (και σόρυ για τη βαρβαρότητα της ορολογίας μου). Έχοντας ακούσει λοιπόν το οργανικό τσιφτετέλι και τον αμανέ που προανέφερα, δεν μπορώ με τίποτα να υποθέσω ότι ο βιολιστής δεν ήξερε να πατήσει ακριβώς πάνω στις διέσεις του ΡΕ και του ΣΟΛ και ότι καταλάθος πέφτει πάνω στις κατά ένα μόριο ελαττωμένες τους (αν εκφράζομαι σωστά)… Όχι, πέφτει εκεί, γιατί εκεί θέλει να πατήσει, γιατί ακριβώς έτσι “διαφοροποιείται σύμφωνα με την προσωπική αισθητική του”, κι αυτή τη γραμμή τηρεί σε ολόκληρο το τραγούδι.
Το σωστό του δεν είναι αυτό που καθιερώνεται με το “τυπικό μπουζουκοκιθαριστικό” αλλά αυτό που έχει ο ίδιος σπουδάσει: το ανατολικό και οι δικές του καθιερώσεις.
Δεν είναι λοιπόν φάλτσο, ούτε “έλλειψη δεξιοτεχνίας”. Είναι το θέμα κατά πόσο και πώς αυτά τα δυο και οι διαφορετικές τους καθιερώσεις μπορούν να παντρευτούν στ’ αυτιά μας.

Και, γιά όνομα, δεν ισχυρίστηκα εγώ ότι μόριο και φάλτσο είναι το ίδιο πράγμα…

Ναι, Μικρασιάτες είναι κι οι δύο, σύμφωνα με τα σχόλια από κάτω.

Όχι, έχει κι εκεί φάλτσα. Ιδίως στον αμανέ, κάργα (το βιολί, όχι το τραγούδι).

Αλλά δε νομίζω ότι παίζει τόσο ρόλο αν παίζουν ταξιμιάρικα, μακαμίστικα, βιολιτζήδικα κομμάτια ή μπουζουκοκιθαρίστικα: και τα δεύτερα, σε δρόμους είναι, οπότε υπάρχει παραδεδομένος τρόπος να παιχτούν ασυγκέραστα, και δεν είναι αυτό που ακούγεται αλλά η κανονική μελωδία με μερικά φάλτσα.

Πολλοί, ίσως κι εσύ Άγη, θα έχετε υπόψη σας εκείνο το βιντεάκι όπου δύο βιολιτζήδες/βιολονίστες (δηλ. με διπλή παιδεία, ανατολική και δυτική) μαζί μ’ έναν λαουτιέρη παίζουν κάποια σύνθεση του Μπαχ «ελληνοπρεπώς», σε συρτό: τα διαστήματα δεν είναι αυτά που έχουμε συνηθίσει ν’ ακούμε στον Μπαχ, αλλά κανείς δεν τα παίρνει και για φάλτσα.

(Είναι σα να λέμε «αυτός προφέρει περίεργα τα ελληνικά γιατί μιλάει διάλεκτο, ο άλλος προφέρει περίεργα γιατί είναι ξένος». Άλλο το ένα περίεργο κι άλλο το άλλο.)

Θα φταίω εγώ που δεν τα ακούω. Και μάλιστα “κάργα”.
(Αυτό που ακούω εκεί που μάλλον λες “φάλτσα” είναι κάτι σαν σχοινοβασία. Το βιολί φτάνει σ’ ένα όριο που λες: τώρα θα φύγει αλλού γι’ αλλού ή θα ξαναπατήσει στο σχοινί; Και ξαναπατάει. Κι αφού ξαναπατάει δικαιώνει και τον προηγούμενο μετεωρισμό που αν τον απομονωσεις από το πριν και το μετά μπορεις να τον πεις “φάλτσο”.
Αν εννοείς αυτό το βίντεο:

υπάρχουν κατά τη γνώμη μου κι εδώ σημεία ανάμεσα στα δυο βιολιά - ιδίως στα πρώτα δυο μέτρα, κάπου γύρω στο 1ο λεπτό - που θα μπορούσαν ν’ ακουστούν “περίεργα” στον… Μπαχ, αλλά οι δυο παίχτες στη συνέχεια φροντιζουν να περιορίσουν τέτοιες πιθανότητες).

Νομίζω εδώ ταιριάζει πάλι το μικρό παράδειγμα με το κλείσιμο του “διαβάτη”. Κακά τα ψέμματα, στο είδος που πρόκειται, το αυτί μας περιμένει ν’ ακούσει ρε-σολ κι όχι ρε-σολ παρά κάτι. Το αυτί του βιολιστή όμως μάλλον δεν μπορει ν’ ανεχτει ρε-σολ και το χέρι του πατά ρε-σολ πειραγμένα. Όποιος θέλει μπορεί να πει ότι το κλείσιμο είναι φάλτσο. Εγώ όχι, δεν το ακούω φάλτσο.

Εν πάση περιπτώσει δεν νομίζω να’χω κάτι παραπάνω να πω. Οπότε κλείνω όπως άρχισα:

άγη, τα διαστήματα όπου παρουσιάζονται τα μόρια είναι συγκεκριμένα. ειδικά στο κλείσιμο ρε-σολ που λες, δεν διακιολογείται η οποιαδήποτε απόκλιση από τις “συγκερασμένες” νότες. τί να κάνουμε, πολοί λαϊκοί βιολιτζήδες είναι από λίγο εώς πολύ “φάλτσοι”, χωρίς αυτό να υποβαθμίζει την αξία τους -εφόσον όμως δεν το παρακάνουν, κι εφ’όσον η γενικότερη μουσικότητά τους ξεπερνά αυτήν την αδυναμία.

Ο δρόμος ζητάει ρε-σολ καθαρό, δηλαδή ίδιο με το συγκερασμένο. (Οι βάσεις των δρόμων κατά κανόνα είναι σε νότες που συμπίπτουν με τις αντίστοιχες συγκερασμένες, με κάποιες εξαιρέσεις που κι αυτές έχουν τους κανόνες τους. Εδώ δεν είμαστε σε εξαίρεση.) Στο υπόλοιπο του κομματιού το Σολ ακούγεται γενικά σωστό. Μάλλον ο λόγος που στο φινάλε το φαλτσάρει ενώ πιο πριν όχι είναι ότι για το φινάλε πηδάει μια οκτάβα πάνω, δηλαδή σε πιο δύσκολη θέση: αφενός όλες οι θέσεις πλην της πρώτης είναι πιο δύσκολες και με λιγότερη «στήριξη», αφετέρου όσο πιο ψηλά ανεβαίνεις στη χορδή τόσο μικραίνουν οι αποστάσεις και αυξάνει η πιθανότητα ν’ αστοχήσεις.

Πάντως από το τσιφτετέλι προκύπτει ότι ο κύριος ξέρει να παίζει. Το φάλτσο φάλτσο, αλλά πέραν αυτού βγάζει ωραίο τσιφτετέλι, ωραίο ταξίμι. Ίσως να ήταν κανένας δυνατός παίχτης που με την ηλικία απέκτησε προβλήματα ακοής ή δαχτύλων, αν λ.χ. η κύρια δουλειά του ήταν καμία βαριά χειρωνακτική.

Λέγοντας και κάτι παραπάνω: Αναγνωρίζω ότι για να υποστηρίξω την άποψή μου παρασύρομαι σε ορισμένες άτοπες “θεωρητικοποιήσεις”. Αυτό επιμένω ότι επί της ουσίας δεν αφορά πχ τον αμανέ αλλά αφορά (πχ) το ΡΕ-ΣΟΛ. Όπου όμως και σα “φάλτσο” μπορώ να το δεχτώ στην ακοή μου σαν αφομοιώσιμο.
Αλλά πρέπει να πω ότι κίνητρο ή η αφορμή για όσα έγραψα ήταν αυτό το “κι όμως δουλεύανε” του #86. Απ’ το οποίο βγάνει κάτι σαν συμπέρασμα ότι αυτοί οι δυο μουσικοί σήμερα, με την τόσο μεγάλη “ανάπτυξη” της “δεξιοτεχνίας”, θα έπρεπε να μένουν “εκτός”…
Προσωπικά, χορτάτος από δεξιοτεχνία, θα διψούσα για μουσικούς σαν κι αυτούς.
(Κι αυτό δεν αποτελεί απαξίωση της δεξιοτεχνίας, αλλά ίσως μομφή σε κάποιες παρενέργειές της που επιτρέπουν σε εξωτερικά χαρακτηριστικά να κυριαρχούν σε βάρος της μέθεξης που δε μετριέται με μετρονόμους, ταχύμετρα και άλλα όργανα).
Απ’ αυτό λοιπόν και τα 'οσα ακολούθησαν.

Κοιταχτε τι χαμος γινεται.

//youtu.be/og7A-BQBEeg

Τώρα, αυτό

πού κολλάει, Ελίας; Για αυθεντικότητα λαίκών, μουσικά αμόρφωτων ανθρώπων μιλάμε εδώ.

υ.γ. Το χαμό τον είδα, ντάξ. Και λοιπόν; Τι θες να πεις;

Το ποσο αυθεντικος λαικος μουσικος ειναι ,μικρη σημασια εχει.
Σημασια εχει οτι βγαινει με μισομπουζουκο-τζουρα ;;; και τραγουδαει ενα τραγουδι που ο ρυθμος του περισσοτερο φερει σε ρεμπετικο παρα σκυλαδικο.
Απο την στιγμη που αρεσει στην νεολαια αυτη η πενια και ο ρυθμος ,για μενα ειναι λαικος μουσικος του σημερα.

Ευχαριστω.

Άμα νομίζεις, … ΄ντάξ΄ … Απλά είδα τον τίτλο του θέματος και θεώρησα ότι έχει κάποια σημασία, αν μάλιστα συνδυαστεί με την αρχική (#1) τοποθέτηση εκείνου που το ξεκίνησε.

καλησπερα, εγω λεο να ξανα, βαλω το θεμα του μπαμπι. ξανα, για (αχαριους) σηνθετες.

ανακαληψα στο ιντερνετηκω ψαχτηρη,

εναν γεροντομαγκα, και μιας και λεμε για αν γραφοντε,
ρεμπετηκα του σημερα, νομηζω οτη την απαντηση την δηχνη ο μαγκας εδω,

εγω το πηστεβω οτη γραφοντε ρεμπετηκα τραγουδια, του σημερα,
μας το εχη δηξη και ο κωτσος αυτο το παραδηγμα, NEAPOLIOTHS
αυτο. αλλα και το βλεπω, και αλου, και ειναι αληθια αυτο,

υγ… για εναν φηλω του που εχη πεθανη, και εγραψε αυτο το τραγουδη
και προσοπηκα εμενα, μα αρεσει, και σαν τραγουδη αλλα
και σαν πενια πολη καλη, και δηνατη… το ονομα του γιωργος σκαρπας