Καλησπέρα παιδιά. Πολλά ήθελα να γράψω αλλά με κάλυψαν αρκετές τοποθετήσεις, χώρια που τώρα δεν είμαι σε θέση να διαβάσω πολύ καλά όλα τα ποστ για να τοποθετηθώ.
Θα πω απλά για την ιστορία, το 'πα και πριν άλλωστε ότι οι ρεμπέτες ήταν μες τις αντιφάσεις. Ο Τσιτσάνης ας πούμε το 43 είχε παίξει σε εκδήλωση του ΕΑΜ στα Τρίκαλα κι έχει γράψει και τραγούδι για την περίσταση. Ή ας πούμε το για ποιόν λόγο έγραψε την συννεφιασμένη κυριακή είναι ακόμα θέμα μεγάλης συζήτησης (αν κι ο ίδιος είχε πει ότι το έγραψε για μια μέρα που δε να σκοτώνουν ένα παλικάρι). Όπως και να χει τοποθετείται και στον εμφύλιο με πλάγιο τρόπο με τραγούδια όπως το κάνε λιγάκι υπομονή, το κάποια μάνα αναστενάζει, το για μια κόρη ξελογιάστρα και άλλα. Το ίδιο κι ο Μπάμπης Μπακάλης που από την μια γράφει το “Συρματοπλέγματα βαριά”, τη “φυλακισμένη” κι από την άλλη τον “ανταρτόπληκτο”. Αυτουνού η στάση κι αν είναι αμφιλεγόμενη. Είναι ανθρώποι χαμελέοντες (κυρίως ο Τσιτσάνης) αλλά ακόμα κι το τραγούδι της κοινωνίας η διαφορά που ποτέ δεν ηχογραφήθηκε (ακόμα και επι…δημοκρατίας…γιατί άραγε;) δείχνει μια ανησυχία που μπορώ να πω στρέφεται προς τα κάπου. Ε, όπως και να το κάνουμε υπήρχε η “αριστερά” τότε που αυτά τα πράματα που λέει το τραγούδι έλεγε και προσπαθούσε να εξηγήσει. Κάτι η παρέα με την Μπέλου, κάτι οι εκδηλώσεις για το ΕΑΜ, κάτι το συνολικότερο κλίμα ανεπηρέαστος δεν έμεινε. Οργανωμένος μπορεί να μην ήταν, τραγούδησε όμως τον λαό.
Διότι όσοι είναι οι δημιουργοί του ρεμπέτικου, τόσες (τουλάχιστον) είναι και οι τοποθετήσεις. Χώρια φυσικά όλες οι περιπτώσεις όσων δεν είχαν τη βελόνα τους κολλημένη απ’ αρχής μέχρι τέλους σ’ ένα συγκεκριμένο σημείο της πυξίδας.
Pepe, προσωπικά δεν πιστεύω ότι υπάρχει “απολίτικη” στάση. Για μένα ακόμα και αν κάποιος πιστεύει ότι έχει “απολίτικη” στάση στην ουσία εξηπηρετεί την κρατούσα κατάσταση.
Μιλάμε για περιθώριο αλλά να διευκρινιστεί ότι το περιθώριο είναι μια ευρύτατη έννοια χωρίς ευδιάκριτα όρια, που περιλαμβάνει από εγκληματίες, μέχρι και ανειδίκευτους, εξαθλιωμένους που ενδεχομένως να εμπλέκονταν με κάποιο τρόπο σε κάποια παράνομη δραστηριότητα. Τα παραπάνω τα εξηγεί πολύ καλά και ο Gaunlet.
Από την άλλη για να πούμε και να συνδέσουμε το ρεμπέτικο με την εργατική τάξη πρέπει πρώτα να συζητήσουμε τι είναι εργατική τάξη (πράγμα άσχετο με το forum άλλα εντέλει σχετικό…) και να δούμε τι θα κάνουμε με τους καλλιτέχνες όπως ο Μπέζος, ο Τούντας, ο Σέμσης κλπ… θα τους βάλουμε και αυτούς σε αυτό που θεωρούμε εργατική τάξη;
υγ. Το απολίτικο απλά δεν σχετίζεται με την πολιτική. Δεν έχει σχέδιο για να κερδίσει κάτι. Οπότε ναι υπάρχει το απολίτικο στοιχείο στο ρεμπέτικο (θα έλεγα κυρίως απολίτικο, σύμφωνα με την έννοια που αναφέρθηκε παραπάνω, αυτή ότι δεν πράττει για να κερδίσει κάτι ή να διατηρήσει κάτι).
Ειναι μαλλον αστειο να συνδεουμε την εργατικη ταξη,η και την αστικη ακομη,η και οποιαδηποτε ταξη με το ρεμπετικο.Γενικοτερα,ηταν (και θα ειναι για τους ελευθερους)αταξικο και απολιτικ,δημιουργημα της αναγκης να εκφραστουν συναισθηματα και βιωματα μιας σκληρης και τραγικης πολλες φορες καθημερινοτητας.Η χρηση χασις,’‘μαλακωνε’'θα λεγαμε τα χτυπηματα της μοιρας,επετρεπε μια εσωτερικη ‘‘αγαλλιαση’’,σαν να λεμε πως ξαλαφρωναν τα στηθια απ’τα βασανα.Ο ρεμπετης γνωριζε τη σκληραδα της κοινωνιας βιωματικα και την απαξιωνε κατα συνειδηση καθως ουτε μπορουσε,ουτε ηθελε να της μοιασει.Ακομα και αρχοντορεμπετες σπουδαγμενοι,Σμυρνιοι πχ και αλλοι,τον πονο της καρδιας τραγουδησαν,η,τη γλυκια '‘αποδραση’'της χρησης χασις και τις τιμωριες και συνεπειες του.Η πολιτικη ως σταση ζωης,δεν τους ενδιεφερε και μη χρωματιζουμε το ρεμπετικο,διωχθηκε διοτι ηταν συνειδητη αρνηση μιας σαπιας κοινωνιας(και θα ειναι),και διωχθηκε απ’ολους χωρις εξαιρεση.Μεμονωμενα ατομα απο διαφορες πολιτικες ιδεολογιες κ θεσεις το αγαπησαν και το στηριξαν αλλα ηταν εξαιρεσεις.Αυτα σαν δικη μου αποψη.
Μου φαίνετε λίγο δύσκολο να μπορούσαν οι αντάρτες να κάνουν μουσική εκδήλωση το 1943!!
επίσης είναι λίγο άδικο να κρίνουμε ανθρώπους και καταστάσεις 70 χρόνια μετά από την άνεση του καναπέ μας.
Σήμερα το κράτος έχει παραδώσει την οικονομία μας στην Γερμανική ΕΕ και κυριολεχτικά έχουν ξεπουληθεί τα πάντα
Ας κάνουμε εμείς την αυτοκριτική μας ας κοιταχτούμε στον καθρέπτη και να σκεφτούμε τι θα λένε για μας οι επόμενες γενιές σε 70 χρόνια …
“Μου φαίνετε λίγο δύσκολο να μπορούσαν οι αντάρτες να κάνουν μουσική εκδήλωση το 1943!!”
Γι αυτό το θέμα έχουμε μαρτυρίες ότι ο Τσιτσάνης όντως έλαβε μέρος σε τέτοια εκδήλωση.
“Ο στενός φίλος και συνεργάτης του συνθέτη, Αντρέας Σαμαράς, διηγείται: «Πολλές φορές διάφοροι φίλοι του Βασίλη του κάνανε πρόταση να γίνει μέλος του ΕΑΜ. Ηταν όμως διστακτικός, δεν το αποφάσιζε. Κάποια φορά, άνοιξη του '44, ήρθε απεσταλμένος από την επιτροπή του ΕΑΜ Επανωμής και τον κάλεσε να τους επισκεφθεί για να μιλήσουνε. Ο Βασίλης αφού το σκέφθηκε πολύ του λέει: “Να τους πεις πως θά 'ρθω σε λίγες μέρες”. Πράγματι σε κάνα δυο μέρες πήγαμε. Εγώ, ο Βασίλης και η Ζωή. Μας υποδέχτηκαν τα μέλη της επιτροπής του ΕΑΜ. Είχανε πανηγύρι, γιορτές, θέατρο, Καραγκιόζη, σε ένα πάλκο στην πλατεία έπαιζαν τα κλαρίνα και χόρευαν. Εκεί ζούσαν ελεύθεροι. Ολοι ήταν αρματωμένοι. Μας συμπεριφέρθηκαν με μεγάλο σεβασμό. Πολλοί ήξεραν τον Βασίλη και τον παρακάλεσαν να τους παίξει τραγούδια του. Εκεί έγραψε και τα δυο τραγούδια για το ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ. Τα έπαιζε συνέχεια και τα μάθανε και οι κλαρινιτζήδες και τα παίζανε μαζί. Ολοι ήταν ξετρελαμένοι με τον Τσιτσάνη. Εγώ ύστερα από τρεις τέσσερις μέρες έφυγα, γιατί έπρεπε να κοιτάξω και το μαγαζί, για. Ο Βασίλης και η Ζωή ήρθαν ύστερα από μερικές μέρες. Αποφασίστηκε να μείνει έξω από το ΕΑΜ και να το βοηθάει όποτε υπήρχε ανάγκη. Ετσι κι έγινε. Πολλοί βρήκαν καταφύγιο στο “Ουζερί” για μια δυο μέρες».
Παραθέτουμε τον ύμνο του ΕΑΜ, που έγραψε ο Τσιτσάνης:
«Ζήτω το ΕΑΜ, ο ΕΛΑΣ.
Χρόνια τώρα πάνω στα βουνά
της Ελλάδος τα γερά τα παιδιά
το ντουφέκι πάντα συντροφιά
πολεμούν για την ελευθεριά.
Ζήτω το ΕΑΜ, ο ΕΛΑΣ
της ΕΠΟΝ ο κάθε ήρωας.
Δόξα και τιμή στους τρεις εσάς».” Πηγή:http://www.rizospastis.gr/story.do?id=2137906
"Το Σεπτέμβρη του 1943, μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας, οι άντρες της ιταλικής μεραρχίας Πινερόλο παραδόθηκαν στους αντάρτες μαζί με τον οπλισμό τους. Αρκετοί μάλιστα προσχώρησαν στο Αντάρτικο και πολεμήσανε μαζί με τους Έλληνες εναντίον των Γερμανών. Για να γιορτάσουν το γεγονός οι αντάρτες της περιοχής Τρικκάλων πήγανε στην Πύλη (Πόρτα) Τρικάλων, όπου μαζεύτηκε και πολύς κόσμος για να τους υποδεχτεί. Επικεφαλής των ανταρτών εκείνων ήταν ο καπετάν Κόζιακας, το τμήμα του οποίου ήτανε ντυμένο με φουστανέλες, γιʼ αυτό το ονομάζανε Ευζωνικό.
Ο Βασίλης Τσιτσάνης, μαζί με την κομπανία του, έφυγε απʼ τη Θεσσαλονίκη όπου εργαζόταν κι έφτασε στην Πύλη για την υποδοχή των ανταρτών. Ο Τσιτσάνης και οι μουσικοί του παίξανε και τραγουδήσανε και χορέψαν οι αντάρτες μαζί με τον κόσμο. Εκτός από τον Τσιτσάνη τραγουδούσε και ο Δημήτρης Ασβεστάς, μέλος της κομπανίας. Εκτός από τα ρεμπέτικα, τα συρτά, τα καλαματιανά και τα τσάμικα που παίξανε εκείνη την ημέρα, ο Τρικαλινός συνθέτης συνέθεσε κι ένα τραγούδι ειδικά για την περίσταση. Το τραγούδι αυτό, που διασώθηκε στη μνήμη του αντάρτη Σπύρου Οικονόμου, έχει φανερά τα ίχνη του αυτοσχεδιασμού, αλλά και κάποιες έννοιες που χαρακτηρίζουν το έργο του Τσιτσάνη. Για παράδειγμα, η λέξη ελευθερία ή λευτεριά, που τη χρησιμοποίησε ο συνθέτης σε μισή ντουζίνα τραγούδια του. Ιδού λοιπόν οι στίχοι του άγνωστου μέχρι τώρα αντιστασιακού τραγουδιού, που συνέθεσε ο Τσιτσάνης εκείνη την ημέρα:
Καλώς τα τα ανταρτόπουλα απʼ τα νερά τα κρύα που πολεμάνε στα βουνά για την ελευθερία.
Κατέβηκε κι ο Κόζιακας απάνω απʼ το βουνό παρέλαση να κάνει με το Ευζωνικό. Εδιάλεξε παιδάκια με μάτια γαλανά
ξέρουν να πολεμάνε για την ελευθεριά."
Μάλλον θα πρόκειται για το χρονικό διάστημα μεταξύ αποχώρησης των Ιταλών από Τρίκαλα και μέχρι να καταφθάσουν οι Γερμανοί (Σεπτέμβρης 1943), βλ.εδώ.
Κατά τ’ άλλα σ’ όλη τη χώρα, ακόμα και σε συνοικίες της Αθήνας και του Πειραιά, ήταν μεγάλη η έκταση της περιοχής όπου, λόγω της δράσης του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, τα κατοχικά στρατεύματα δεν ήταν ασφαλή, δεν μπορούσαν να εγκατασταθούν μόνιμα και πλησίαζαν μόνο όταν έκαναν δολοφονικές επιδρομές. Εννοώ ότι μουσικές εκδηλώσεις οργανωμένες από την αντίσταση το 1943 δεν είναι κάτι το αδιανόητο.
Επίσης θα ήθελα εδώ να παραθέσω και ένα σχόλιο από αυτή τη συζήτηση που πιστεύω είναι μια αξιόλογη προσέγγιση.
Σχόλιο #170:
"Μπετατζής said
5 Σεπτεμβρίου, 2016 στις 12:52 Μία κατά τη γνώμη μου έλλειψη του άρθρου είναι ότι δεν αναφέρει καθόλου ότι σχετική διαπάλη, αντίθετες γνώμες και αντιθέσεις υπήρχαν και μέσα στους ίδιους τους ρεμπέτες, όπως δείχνει το παράδειγμα του Δημήτρη Γκόγκου – Μπαγιαντέρα, αντάρτη του ΕΛΑΣ μεταξύ άλλων, που δεν έχανε ευκαιρία να ασκησει κριτική στα χασικλίδικα. Για να μην παραξηγηθώ, πιστεύω ότι το Σπαθόλουρο είναι ένας σε βάθος και ειλικρινής ερευνητής, ίσως τον ενδιέφερε μόνη η γνώμη της επίσημης αριστεράς και όχι η η γνώμη κάποιων όπως ο Μπαγιαντέρας. Σε ό,τι αφορά τον χορό των σχολιαστών περί συντηρητικών κκεδων κλπ., απλά να πω ότι είναι τελείως διαφορετική η πρόσληψη περί ρεμπέτικου σήμερα, όπου το ρεμπέτικο, αφού έγινε ακίνδυνη και εν πολλοίς μοδάτη μουσική και αφού εξαλείφθηκαν εντελώς οι ρεμπέτες, απέκτησε την καθολική κοινωνική αποδοχή, και τελείως διαφορετική είναι η τότε εποχή (ειδικά η δεκαετία του ΄40) όπου έμπαιναν εντελώς διαφορετικά θέματα και προτεραιότητες. Αν θέλουν οι σχολιαστές περί συντηρητικού κκε κλπ να εξασκήσουν τα προοδευτικά κοινωνικά τους αντανακλαστικά, ας αναζητήσουν αν έχουν την τόλμη το υπαρκτό σημερινό περιθώριο και την υπαρκτή κουλτούρα του και ας εκφράσουν την κοινωνική τους αποδοχή στο σημερινό περιθώριο και όχι στο ακίνδυνο πλέον και μακρινό περιθώριο του παρελθόντος το οποίο επί της ουσίας έχει γίνει μουσειακό είδος (με την έννοια ότι δεν γράφονται πια ρεμπέτικα/χασικλίδικα ούτε υπάρχουν ρεμπέτες)."
Στην Αθήνα και τον Πειραιά ο διοικητής ήταν ο Βίλχελμ Λίστ στυγνός εγκληματίας πολέμου με εκτελέσεις χιλιάδων ελλήνων είχε απλώσει ένα δίχτυ πληροφοριών πάνω από τα βαλκάνια με έδρα την Αθήνα δεν υπήρχε περίπτωση ούτε μια στο εκατομμύριο να γινόταν μουσική αντικατοχική εκδήλωση στην αττική .
Μπάμπη, στα 1943-1944 σ’ ολόκληρη την περιοχή από Βύρωνα - Καισαριανή και την προέκτασή της μέχρι Τζιτζιφιές, Γερμανοί και ταγματασφαλίτες πατούσαν μόνο δίνοντας σκληρές μάχες με τον ΕΛΑΣ της Αθήνας. Το ίδιο συνέβαινε και σε άλλες συνοικίες του λεκανοπέδιου. Ο όρος “ελεύθερη Αθήνα” και “ελεύθερη Ελλάδα” δεν καθιερώθηκαν για λόγους εντυπώσεων: εμπόλεμη μεν, αλλά (ή, και γι’ αυτό το λόγο) ελεύθερη. Έτσι πχ αυτό που σου φάνηκε παράξενο για τα Τρίκαλα, που παραμείναν ελεύθερα για 10-20 μόνο μέρες, στην Καρδίτσα κράτησε 10 μήνες, βλ. εδώ, ενώ στις συνοικίες της Αθήνας γίνονταν όχι μόνο “μουσικές εκδηλώσεις” αλλά και πάνδημες, μαζικές συγκεντρώσεις όπως πχ ο γιορτασμός της 25 Μαρτίου 1944 που έγινε με τέτοιες συγκεντρώσεις σε κάθε ελεύθερη συνοικία με τον ΕΛΑΣ παραπόδα στα “σύνορα” της ελεύθερης Αθήνας. Τα ίδια και σε Κοκκινιά και αλλού (γράφει νομίζω κι ο Γενίτσαρης σχετικά). Αυτά είναι μέρος της ιστορικής πραγματικότητας, κι αν σήμερα τα συζητάμε έτσι υπό τύπο “μήπως” και “αν” και “δε νομίζω”, είναι γιατί στη σχολική ιστορία ετυχώς ακόμα μαθαίνουμε για τον Παπαφλέσσα στο Μανιάκι, αλλά για τα “κάστρα” του Υμηττού και της οδού Μπιζανίου στην Καλλιθέα πρέπει να πάει κανείς σε “κρυφό σχολειό” για ν’ ακούσει καμιά κουβέντα.
— Νέο μήνυμα προστέθηκε στις 21:08 ::: Το προηγούμενο μήνυμα δημοσιεύθηκε στις 20:55 —
Συμπληρώνω το προηγούμενο: Στο βιβλίο του “Ο ΕΛΑΣ της Αθήνας” ο Ορέστης Μακρής περιγράφει αναλυτικά και με λεπτομέρειες τα γεγονότα που έζησε σαν ενεργό πρόσωπο. Το αναφέρω, και παραθέτω το λινκ εδώ, γιατί σ’ αυτό παρουσιάζονται τα περιεχόμενα του βιβλίου, από τα οποία και μόνο μπορείς να πάρεις μια ιδέα της κατάστασης.
Αν και είμαστε εκτός θέματος θα απαντήσω 12 Οκτωβρίου 1944 έφυγαν οι Γερμανοί το τι έχει γίνει κατά την διάρκεια της κατοχής το έχει γράψει η ιστορία δεν θα κάνω πολιτική κουβέντα σε μια ιστοσελίδα για το ρεμπέτικο μόνο να συμπληρώσω με την σειρά μου στο ελλιπές βιβλίο του Μακρή την ανατίναξη των γραφείων της ΕΣΠΟ στις 20 Σεπτεμβρίου του 1942 από τον Κώστα Περρίκο και Αντώνης Μυτιληναίο…
Φυσικά αυτοί δεν ήταν αριστεροί και τους «ξέχασε» ο συγγραφέας.
Καλή συνέχεια
Το θέμα που έφερε την συζήτηση εδώ ήταν το αν θα μπορούσε ο Τσιτσάνης να τραγουδά σε αντάρτικη μουσική εκδήλωση το 43. Με αυτό και ασχολήθηκα στα προηγούμενα σχόλια.
Αλλά στο σημείο αυτό, αφού το φέρνει η κουβέντα, θα βγω λίγο εκτος θέματος:
Ο Μακρής, όπως προανέφερα, γράφει για τα γεγονότα όπου έδρασε ο ίδιος και το βιβλίο του είναι ο “ο ΕΛΑΣ της Αθήνας”. Ωστόσο για την ανατίναξη της ΕΣΠΟ γράφουν σε βιβλία τους για την αντίσταση στην Αθήνα οι Φάνης Μπαρτζιώτας (επικεφαλής τότε της οργάνωσης του ΚΚΕ στην Αθήνα) και Σπύρος Κωτσάκης (καπετάνιος του ΕΛΑΣ της Αθήνας). Αν τυχόν πέσουν ποτέ στα χέρια σου και δεις τις σχετικές σελίδες μάλλον θα ανατραπούν κάπως τα στερεότυπα που απηχεί το σχόλιο σου. Δυστυχώς δεν τα έχω κοντά μου αυτή τη στιγμή αλλιώς ίσως αντέγραφα κάποιο απόσπασμα.
Στο μέτρο που μια κουβέντα για το ρεμπέτικο προϋποθέτει και μια ιστορική κουβέντα (για τα ίδια τα γεγονότα, για πηγές σχετικά με τα γεγονότα κλπ.), δεν υπάρχει πρόβλημα.
Απλώς ο Εμφύλιος θέλει προσοχή, γιατί είναι θέμα που πάρα πολύ εύκολα ξυπνάει πάθη (είτε η κουβέντα ξεκινήσει από το ρεμπέτικο είτε από οποιαδήποτε πιθανή και απίθανη αφετηρία). Τότε υπάρχει πρόβλημα. Έχει συμβεί άπειρες φορές στο διαδίκτυο (και εδώ).
Το αυτονόητο λέω, αλλά ας το 'χουμε όλοι στον νου μας.
Σε αυτό το λινκ αναφέρεται η στάση της ΕΠΟΝ μέσα από το περιοδικό της “Νέα Γενιά” σχετικά με το χασίς και τους τεκέδες. Καταγράφονται δύο άρθρα του Νίκου Καραντηνού.
Αυτό εξηγεί την στάση απέναντι στους τεκέδες και στο τι ρόλο έπαιζαν. Επίσης στο ποιοι προωθούσαν το χασίς και γιατί. Επίσης ενώ μιλάει για τεκέδες δεν αναφέρεται πουθενά στο ρεμπέτικο, πετώντας από το παράθυρο το όποιο “λυσσαλέο κυνήγι” υποστηρίζουν κάποιοι.