Γεια σας,
Βρήκα ένα άρθρο στο Διαδύκτιο όπου γίνεται μια σύγκριση ανάμεσα στην “αναβίωση” του ρεμπέτικου στην Ελλάδα και στην Τουρκία και για το πώς αντιλαμβάνονται τον κόσμο και την “κουλτούρα” του ρεμπέτικου στις δύο χώρες.
http://www.music.ucsb.edu/projects/musicandpolitics/archive/2008-1/koglin.pdf
Εύα
Μπράβο Κώστα! Είναι πολυδιάστατα σημαντικό το άρθρο (του ΔΟΛ!) που «απλά» παραθέτεις. Ευελπιστώ ότι σηματοδοτεί το ξεκίνημα μιάς νέας, καλύτερης εποχής για την ελάχιστη, συρρικνωμένη ρωμαίικη κοινότητα της Πόλης. Είναι γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια, όλο και περισσότεροι Τούρκοι ανακαλύπτουν το έντεχνα αποσιωπημένο από το καθεστώς πολυεθνικό παρελθόν της χώρας τους και, χωρίς πλέον το φόβο των παλαιότερων εποχών, δεν το κρύβουν πιά. Ας προσθέσω εδώ και τη δική μου σχετική εμπειρία:
Πριν δυό χρόνια είχα βρεθεί στην Πόλη, με αφορμή ένα συνέδριο χορού οργανωμένο από την CID (Conseil International de Dance), διεθνή οργάνωση για τον χορό υπό την αιγίδα της UNESCO. Ένα μεσημέρι τρώγαμε, τμήμα της ελληνικής αντιπροσωπείας, σε μικρή λοκάντα (εστιατόριο) κοντά στο Ταξίμ, στην καρδιά του Πέρα. Στο πέτο μας είχαμε όλοι το σήμα της CID, που περιελάμβανε τον λογότυπο της UNESCO. Τούρκος θαμώνας του εστιατορίου όταν μας είδε, μας ρώτησε αν ανήκουμε στην UNESCO, προσπαθήσαμε να του εξηγήσουμε και μας ανέφερε την «καταγγελία» του: λίγα τετράγωνα παραπέρα υπάρχει, μας είπε, μία παλιά πολυκατοικία χτισμένη το 1913, ερείπιο που πρόσφατα ανακαινίστηκε για να ξανακατοικηθεί. Δίπλα στην είσοδο υπήρχε επιγραφή με το έτος κατασκευής και το όνομα του αρχιτέκτονα, κάποιου Ιωάννου Μιχαηλίδου. Κατά τις εργασίες αναπαλαίωσης οι σοβάδες φυσικά ρίχτηκαν και ξανασοβατίστηκε όλη η πρόσοψη. Στο σημείο της παλαιάς επιγραφής φιλοτεχνήθηκε καινούργια, με τη χρονολογία 2007 και το όνομα του (Τούρκου φυσικά) αρχιτέκτονα της αναπαλαίωσης. Ο κύριος Ι. Μιχαηλίδης και το έτος 1913 σβήστηκαν. Μας παρακάλεσε, ο Τούρκος, να φροντίσουμε ως UNESCO ώστε να μνημονευτεί και το όνομα του (Έλληνα φυσικά, όπως μας τόνισε) αρχικού αρχιτέκτονα και η αρχική χρονολογία 1913.
Φροντίσατε τελικά?
Ανέλαβε να το κυνηγήσει κάποιος τρίτος Τούρκος από διπλανό τραπέζι, που είπε ότι ξέρει την αντιπροσωπεία της UNESCO στην Κων/λη (εμείς δεν είχαμε καμμία σχέση με UNESCO). Δεν ξέρω τι απέγινε, δεν είναι εκεί το θέμα μου, εδώ κοσμάκης σφάχτηκε (ίσως και ο ίδιος ο Μιχαηλίδης) και κάποια τρισεκατομμύρια ανθρώπων δεν πήραν, τότε, χαμπάρι. Το σημαντικό για μένα είναι ότι σήμερα, στην Τουρκία, κάποιοι αρχίζουν και ενδιαφέρονται για το πολυπολιτισμικό παρελθόν της χώρας στην οποία γεννήθηκαν.
«Σπάει ταμεία» η ταινία για τα Σεπτεμβριανά του '55 στην Πόλη
Σοκ και δέος στην Τουρκία από τον «Φθινοπωρινό πόνο»
Τριτη, 17 Φεβρουαριου 2009 15:09
τελευταια ενημερωση : 17/2/2009 15:15
http://www.naftemporiki.gr/t+z/story.asp?id=1630653
Ο «Φθινοπωρινός πόνος» («Guz Sancisi»), η ταινία της Τομρίς
Γκιριτλίογλου, που μετέφερε στον κινηματογράφο την ιστορία αγάπης ενός
Τούρκου μεγαλοαστού και μιας Ρωμιάς ιερόδουλης, με φόντο τα Σεπτεμβριανά
το 1955 στην Κωνσταντινούπολη, «σπάει ταμεία» στην Τουρκία και σοκάρει
το τουρκικό κοινό με την αλήθεια της.
Μόνο στην πρώτη εβδομάδα της προβολής του, σε 92 κινηματογραφικές
αίθουσες της γείτονος, ο «Φθινοπωρινός πόνος» έκοψε περισσότερα από
300.000 εισιτήρια, φέροντας στο φως ένα σκοτεινό κομμάτι της τουρικής
ιστορίας, που με μαεστρία αφαιρέθηκε από τις σελίδες των τουρκικών
σχολικών βιβλίων. Οι Τούρκοι θεατές διαπιστώνουν μια πραγματικότητα που
αγνοούσαν, ενώ εκείνοι που εξέφραζαν φόβους ότι με την πρεμιέρα της
ταινίας θα ξεσπούσε εθνικιστική έκρηξη, διαψεύστηκαν.
Το θέμα της ταινίας αντλήθηκε από το ομώνυμο βιβλίο του Γιλμάζ
Καρακογιουνλού, συγγραφέα και βουλευτή του Κόμματος της Μητέρας Πατρίδας
και από τους ειδικούς αξιολογήθηκε ως «ειλικρινής συγγνώμη» για όσα
συνέβησαν τότε.
Τρεις μέρες μετά την πρεμιέρα του «Φθινοπωρινού Πόνου», ο διευθυντής της
«Χουριέτ», Ερτουγρούλ Οζκιόκ, αρθρογραφεί: «Η ταινία αρχίζει με μια
άκρως εντυπωσιακή σκηνή: Μια ομάδα αλητών, κρατώντας έναν κουβά με
κόκκινη μπογιά, σημαδεύει με σταυρό πόρτες κάποιων σπιτιών, τα
μεσάνυχτα. Το σημάδεμα των σπιτιών σε όλα τα μέρη του κόσμου είναι
οιωνός κάποιας δικτατορίας ή γενοκτονίας που πλησιάζει. Έτσι έγινε και
στη ναζιστική Γερμανία, έτσι έκανε και η Κου Κλουξ Κλαν στις ΗΠΑ. Έτσι
σημαδεύτηκαν τα σπίτια στη Βοσνία και το Κόσοβο. Απ΄ ό,τι φάνηκε όμως,
τα δικά μας αρχεία δεν είναι και τόσο καθαρά. Υπήρξε αυτό και σ΄ εμάς.
Πριν από τα Σεπτεμβριανά, ορισμένοι αλήτες σημάδεψαν τα σπίτια στα οποία
ζούσαν Ρωμιοί. Όταν έβγαινα από την ειδική προβολή της ταινίας, ένας
φίλος ζήτησε τη γνώμη μου κι εγώ του είπα: Είθε μετά από 20-30 χρόνια,
να μην αναγκαστούμε να κάνουμε μια παρόμοια ταινία. Ο θεός να φυλάει την
Τουρκία απ΄ αυτό το ρεζιλίκι».
Το σοκ που προκάλεσε η συγκεκριμένη ταινία στην Τουρκία, πυροδότησε
σειρά δημοσιευμάτων και σε ευρωπαϊκές εφημερίδες. Μόλις το περασμένο
Σαββατοκύριακο, η ολλανδική «Trown» δημοσίευσε ανταπόκριση του Ερντάλ
Μπαλτσί από την Κωνσταντινούπολη, με τίτλο «Η Κωνσταντινούπολη ντρέπεται
για το 1955» και υπέρτιτλο «Ταινία για το διωγμό των Ελλήνων προβάλει
ξεχασμένη ιστορία». Στο ρεπορτάζ τονίζεται ότι «πρόκειται για ταινία,
που αναφέρεται στα φρικτά γεγονότα του 1955, τη χρονιά που η ελληνική
μειονότητα δέχθηκε επίθεση και εκδιώχθηκε από το τουρκικό κράτος».
«Οι Τούρκοι -συνεχίζει ο Μπαλτσί- έχουν εκπλαγεί με την ταινία. Φαίνεται
πως πολλοί δεν γνωρίζουν το πογκρόμ». [ όλοι ανεξαιρέτως (!!! Με
βεβαιότητα] ήξεραν και όταν γινόταν το «πογκρόμ» άναψαν όλα τα φώτα στα
σπίτια τους και τα σημαιοστώλησας ενώ οι Ρωμιοί από φόβο είχαν κλείσει
τα φώτα - τάχα μου «δεν είναι κανείς μέσα». Έτσι οι άτακτοι ήξεραν
όποιο σπίτι είναι σκοτεινό είναι είναι Ρωμιών]
Στο ίδιο δημοσίευμα φιλοξενείται, μεταξύ άλλων, δήλωση μίας Τουρκάλας:
«Είμαι 63 χρονών και μέχρι σήμερα δεν γνώριζα τι είχε συμβεί τότε.
Ντρέπομαι γι αυτό. Όμως, οι Τούρκοι ηγέτες ήξεραν καλά πώς να κρατήσουν
αυτές τις πληροφορίες μυστικές».
«Μαθαίνω ότι ποσοστό 10% του πληθυσμού στην Κωνσταντινούπολη ήταν
Έλληνες. Απίστευτο. Αν δεν είχαν εκδιωχθεί, τώρα θα ζούσαν εδώ, το
λιγότερο, ένα εκατομμύριο Έλληνες», δηλώνει από την πλευρά της η 19χρονη
Γιεσίμ.
Στο ίδιο δημοσίευμα φιλοξενούνται και οι δηλώσεις ενός Έλληνα, του
69χρονου Μιχάλη Βασιλειάδη, ο οποίος διατηρεί ένα μικρό γραφείο στις
στοές της Πόλης, εκδίδοντας καθημερινά μια εφημερίδα για τους 2.000
εναπομείναντες Έλληνες. Ήταν 15 χρόνων στα Σεπτεμβριανά και παρότι είδε
την ταινία και διατυπώνει το θαυμασμό του για τη σκηνοθέτιδα, που άγγιξε
ένα «τόσο ευαίσθητο θέμα», εκτιμά ότι και πάλι, δεν κατάφερε να αποδώσει
τη φρίκη των δύο ημερών εκείνου του Σεπτέμβρη. Στέλνει, όμως, ένα
μήνυμα: «Οι ηγέτες πρέπει να πουν ένα “συγγνώμη” στον τουρκικό λαό, τον
οποίο χρησιμοποίησαν ως μαριονέττα». [Ας ανοίξουν τα αρχεία στο
Ελληνικό Νοσοκομείο του Βαλουκλή στην Πόλη και να δουν γνωματεύσεις
γιατρών σε τραύματα!! Και τεχνικές παλουκόματος]
Το βιβλίο του Καρακογιουνλού κυκλοφόρησε στην Ελλάδα πριν έντεκα χρόνια,
από τις εκδόσεις «Τσουκάτου». Το μετέφρασε η Διδάκτωρ Κοινωνιολογίας,
ειδική μελετήτρια των ελληνοτουρκικών σχέσεων, Λιάνα Μυστακίδου,
αποσπώντας μάλιστα, το 2000, τιμητική διάκριση από την Εταιρεία
Μεταφραστών Λογοτεχνίας, για την αριστοτεχνική απόδοση στα ελληνικά.
Η μεταφράστρια λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ: «Ο Φθινοπωρινός Πόνος γράφτηκε από
πολιτικό κι ως εκ τούτου, το πράγμα αποκτά άλλη βαρύτητα. Εκτιμώ ότι
πρόκειται για συγγραφέα αληθινό και έντιμο, ο οποίος εξακολουθεί να
εργάζεται πάνω στο θέμα των δύο χωρών. Για δε το συγκεκριμένο βιβλίο δεν
έλαβε δραχμή από πνευματικά δικαιώματα».
Πηγή ΑΠΕ-ΜΠΕ
Πάρα πολύ ωραία! Ακόμα μία ένδειξη για αυτό που με χαρά ανέφερα παραπάνω, το (πιθανό, ακόμα) ξεκίνημα μιας νέας εποχής.
Ενδιαφέροντα και τα σχόλιά σου Τάσο, αλλά ας είμαστε ευχαριστημένοι που τουλάχιστον έγινε μία αρχή. Και μη νομίζεις, μετριοπαθείς Τούρκοι μακρυά, τότε, από το χώρο των γεγονότων, είναι πολύ πιθανό να μην κατάλαβαν τι ακριβώς είχε γίνει και πώς μεθοδεύτηκε, ιδιαίτερα τη μεθόδευση με το κάψιμο της πατρογονικής οικίας του Κεμάλ στη Θεσσαλονίκη από Τούρκους εγκάθετους και όχι από Έλληνες που βεβαίως, δεν είχε εξηγηθεί ποτέ στην Τουρκική κοινή γνώμη.
Μπράβο, Μπράβο, Μπράβο …
Δεν έφτανε ένα μπραβόκουμπο.
Ο Τούρκος μεγαλοαστός, η Ελληνίς Ιερόδουλος…
Υ.Γ. Ο Λύκος κι αν εγέρασε…:092:
Ο λογαριασμός με την ιστορία μέσω της λογοτεχνίας και του κινηματογράφου όπως και της μουσικής, δεν άρχισε καθόλου πρόσφατα… Η (καταπλητική ) δισκογραφική εταιρεία KALAN εδώ και 10 χρόνια τουλάχιστον έβγαλε CD με τραγούδια σε ΟΛΕΣ ΤΙΣ γλώσσες που μιλιούνται στην Τουρκία… Υπάρχει κάτι ανάλογο εδώ;;; (είμαστε και “Ευρωπαίοι!) Υπάρχουν βλάχικα και σλαβομακεδονίτικα τραγούδια;;;; Επειδή ξέρω άπταιστα τούρκικα μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι υπάρχουν πολλές ταινίες και βιβλία στην Τουρκία που (με κόστος αίματος βέβαια) αντιμετωπίζουν πολλά ταμπού χωρίς κουκουλωμα… Έτσι νομίζω ότι συμβαίνει και με την ταινία για τα σεπτεμβριανά ¨Φθινοπωρινός πόνος” … Δεν είναι όμως καμία φοβερή καινοτομία… Υπενθυμίζω ότι το φιλμ τελειώνει με μία αρκετά “άσχημη” εικόνα της λεωφόρου του Πέρα (η σημερινή Istiklal) με υπόκρουση του Ποντιακού τραγουδιού στα (μάλιστα στα Ελληνικά!) “την πατρίδαμ έχασα”) και αμέσως μετά αληθεινές φωτογραφίες των γεγονότων για τεκμηρίωση. ¨Οσο για το Ρεμπέτικο, το ενδιαφέρον άρχισε στα τέλη της δεκαετίας του '80 με τον Muamer Ketencioglu…
Το παραπάνω φιλμ (“Güz Sancısı”) δημοσιεύθηκε, γιά όποιον ενδιαφέρεται, κατατμημένο στα παρακάτω 12 μέρη, με αγγλικούς υπότιτλους σε ανεκτό επίπεδο μετάφρασης, αλλά με μάλλον κακή εικόνα.
Μπορούν να ενεργοποιηθούν και ελληνικοί υπότιτλοι, αλλά επειδή μεταφράζονται αυτόματα από αγγλικά είναι μάλλον ασυνάρτητοι.
Με τη συστημική αφορμή, αφενός να επαναφέρουμε στη ζωή το άρθρο όπου παρέπεμψε η Εύα στην αρχή (και δεν είχε καλή συζητητική τύχη) και αφετέρου να βάλουμε μια σύγχρονη πτυχιακή για το ίδιο θέμα.
DANIEL KOGLIN, Marginality—A Key Concept to Understanding the Resurgence of Rebetiko in Turkey (2008)
Στυλιανή Καταραχιά, Το ρεμπέτικο ως είδος δημοφιλούς μουσικής στη σύγχρονη Τουρκία , πτυχιακή εργασία, ΕΚΠΑ, Τμήμα Μουσικών Σπουδών 2023.